Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
32
Rozdział1.Państwa
IstniałyiistniejąróżnicemiędzypaństwamiEuropy,razemzanglosaskimi
Hodgałęzieniami”,apaństwami,którestanowiąwiększośćwspółczesnegoświata.
Ciekawejestpytanie,czyróżnicetestająsięmniejsze,czywiększe.Wszczególności
wartoprzyjrzećsięHkryzysowi”państwa.Niechodziwcaleopaństwaokreślaneod
kilkudziesięciulatjakoHupadające”[failing]lubHupadłe”[failed],Hquasi-państwa”,
Hrozpadłe”[disintegrated],Hpokawałkowane”[fragmented]czyHzałamane”[collapsed].
Tychipokrewnychokreśleńużywasięwobecpaństwpowstałychzrozpaduimpe-
riówkolonialnych,najpierwwAmerycePołudniowejiŚrodkowej,późniejwAzji,
naBliskimiŚrodkowymWschodzie,wAfrycePółnocnejiSubsaharyjskiejorazna
Karaibach.Bodźcemdodatkowymdladebatyokryzysiepaństwastałsiędramatyczny
rozpadJugosławii.
Przedmiotembędziespórorolęiprzyszłośćpaństwatam,gdziewydawało
sięonoodnosićsukces.Świadectwemtakiegosukcesustawałosiępowszechneuży-
wanieokreśleniaHpaństwonarodowe”.Słusznie,gdyżwrzeczywistościtopaństwa
stwarzałysobienarody.Drogadotegowiodłaprzezzłożonekompromisy,uczenie
sięmetodąpróbibłędów,dochodzeniedosolidarnościwewnątrzimiędzywieloma
społeczeństwami.WielkiKryzys,którywstrząsnąłZachodem,IIwojnaświatowa,
ukształtowaniesięświatadwubiegunowegoprowadziłydopowstawanianowychroz-
wiązańiinstytucji.DominacjakeynesizmuwpolitycegospodarczejZachodu,nowe
międzynarodoweinstytucjegospodarczeipolitykaStanówZjednoczonychwciągu
conajmniejdwóchdziesięciolecipozwoliłynaodbudowanieEuropyZachodniej
ibezprecedensowyrozwójspołeczno-gospodarczynietylkosamegoZachodu.
Jużnapoczątkulat70.pojawiłysięjednakniepokojącezjawiska.Prezydent
RichardNixonogłosiłwsierpniu1971r.jednostronneporzuceniepodstawowych
założeńMFW
.PotemprzyszłydwaHszokinaftowe”,pierwszyjakokonsekwencja
wojnyJomKipurwpaździerniku1973r.,adrugipoirańskiejrewolucjiislamskiej
w1979r.
Utrataskutecznościpolitykispołeczno-gospodarczejiwrezultaciewiarygod-
nościułatwiłaRonaldowiReaganowidokonywaniegłębokichzmian.Wcześniej
podobnąpolitykęzapoczątkowaławWielkiejBrytaniiMargaretThatcher,premier
odmaja1979r.ażdowymuszonejrezygnacjiw1990r.
Trudnopowstrzymaćsięwtymmiejscuodpoświęceniasporouwagireagano-
miceileżącejujejpodstawmyśliMiltonaFriedmana.Przedewszystkimzewzględu
nafatalneidługotrwaleskutkidlagospodarkigłównieStanówZjednoczonych.
Trudnojestprzewidywaćperspektywypolitykigospodarczejobecnegoprezydenta,
leczraczejniebudziwątpliwościgłównyzamiar.Jestnimusuwanieskutkówreaga-
nomikiwciągukilkudziesięcioleci,poprzezpołożenienaciskunarolępaństwa
wgospodarce.Wwystąpieniainauguracyjnym20stycznia1981r.Reaganoznajmił:
HWtymobecnymkryzysierządniejestrozwiązaniemnaszegoproblemu,rządjest
problemem”.Jegolistanegatywnychzjawiskobejmowałainflację,bezrobocie,nad-
mierneiniesprawiedliweobciążeniepodatkami,deficytybudżetoweizadłużenie.
Dodałon,żetebóleStanyZjednoczonecierpiąjużodHkilkudziesięcioleci”.
Reaganbyłświetnymmówcą,zdolnymwzbudzaćentuzjazm,skutecznym
wwalceogłosywyborcówpolitykiem.JegopozycjawśródprezydentówStanów
Zjednoczonychjestnadalwysoka.Wgronieprezydentówpo1900r.ustępujeon
