Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
34
Rozdział1.Państwa
bardziejkrytycznydopieropodczasprezydenturyBushamłodszego,byostatecznie
uznaćreaganomikęzaporażkędopierojesienią2009r.
Bartlettw2007r.nakreśliłobraznietylkocelowychdziałań,lecziwyniku,gwał-
townychzwrotówisprzecznychzsobądecyzji.Wruchuwalczącychodconajmniej
połowylat70.zkeynesizmemobokpolitykówpojawialisięekonomiści,zwłaszcza
ekonomista-ideologMiltonFriedman.Przylekturzejegotekstówzdumiewaćmusi
trudnawręczdozrozumieniaskłonnośćdouproszczeń.Wpływaonanapostrzeganie
irozumienierzeczywistości,radywkwestiidziałańorazocenyskutkówtychdziałań.
Poglądyprawierówieśników(Friedman,niecomłodszy,zmarłjako95-latek
dwalatapóźniejniżReagan),znającychsięod1967r.,byływyjątkowobliskie.Jed-
nakReagan,jakogubernatorKaliforniiiprezydent,wodróżnieniuodFriedmana,
dogmatycznienalegającegonacięciepodatków,musiałjakośliczyćsięzrzeczywi-
stością.Zmianpodatkówbyłowieleidokonywałysięwobukierunkach.Pomocnym
obniżeniuw1981r.,o264,4mldUSD,trzykrotniejeszczewlatach1983–1986
zmniejszanopodatki,wsumieo275,3mldUSD.Wlatach1982–1988podnoszono
jeaż11razy,choćłącznakwotauzyskanazpodwyżeksięgnęłatylko132,7mldUSD
(Bartlett2007,13).
Już17lutego1981r.Reaganpodpisałpostanowieniefederalnemające
Hzapewnićzmniejszenieciężaruobecnychiprzyszłychregulacji[oraz]zwiększenie
odpowiedzialnościagencjizadziałaniaregulacyjne”.Oczywiściepodziesięcioleciach
nietrudnoocenićtędecyzjęjakoconajmniejryzykowną.
UderzenieprezydentaReaganawpaństwoszłonieporównaniedalejwdekla-
racjachniżwczynach,niemówiącjużoskutkach.Państwojednakuległoiulegało
dalejosłabieniu.Oszacowanieszkódjesttrudne,zależnieodperspektywyczasowej.
Wdłuższymczasierośnieudziałskutkówpośrednich.Trudnoteżosobnorozpatry-
waćdwaprocesy,obiektywny–rosnącejdysfunkcjonalnościpaństwa,isubiektywny
–postrzeganiagozcorazwiększąpodejrzliwościąiniezadowoleniem.
Paradoksalnietoosłabionepaństwookazałosięostateczniezwycięskim
i–przezkilkanaścielat–jedynymsupermocarstwem.Wnioski,jakiemogłysię
ówcześnienarzucać,okazałysięfałszywe.Wątpliwawartośćzaczęłasięujawniać
dośćszybko;konsensuswaszyngtońskiokazałsięzbioremwskazówekprowadzą-
cychnabezdroża.Cozaskakujące,pierwszefatalnedoświadczeniazebranowAzji
WschodniejiPołudniowo-Wschodniej.Niedługopóźniejujemneskutkiujawniłysię
iwinnychregionach.
Dramatycznykryzysodczerwca1997r.dotknąłzarównoczterypierwotne
Hazjatyckietygrysy”,którymwcześniejzewzględówgeopolitycznychpozwalanona
dużąrolępaństwawgospodarce,jakidużekrajeczłonkowskieASEAN.Jedynym
krajemnieobjętymrecesjąbyłyChiny.
W2007r.doszłodowybuchuświatowegokryzysufinansowego.Wrzeczywi-
stościdotknąłonprzedewszystkimkrajepoobustronachpółnocnegoAtlantyku,
ujawniająckruchośćsystemufinansowego.Okazałosię,żejedyniepaństwomożesta-
wićmuczoła.PaństwemtymokazałysięwówczasStanyZjednoczone,choćniemałą
rolęodegrałyporazpierwszyChiny.Wwynikuprzekształceńpojawiłasięwnowej
rolikoordynatorówgospodarkiświatowejgrupadwudziestumocarstw.
