Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Ewolucjanowożytnegopaństwa
33
jedyniekilku:FranklinowiD.Rooseveltowi(któryzkoleiustępujemiejscatylko
George’owiWashingtonowi),TheodorowiRooseveltowi,DwightowiEisenhowerowi,
Harry’emuTrumanowi,JohnowiF.Kennedy’emuiWoodrowowiWilsonowi.
Wprogramiespołeczno-gospodarczymReaganodrzucałpodstawoweelementy
dorobkuichwszystkich(wszczególnościobuRooseveltów,TrumanaiWilsona).
KoncepcjeHreaganomiki”niebyłyoryginalne,leczoddziaływałynamyśleniemilio-
nówludzii,cogorsze,napodejmowanewWaszyngtoniedecyzje.Obokwpływu
poglądówMiltonaFriedmana,które–niestetydopieropodziesięcioleciach–są
krytykowaneprzezwcześniejszychzwolenników,niebrakowałoinnych,zgołasurre-
alistycznych,razemtworzącychcoś,conastępcaReaganawBiałymDomunazwał
ekonomiąvoodoo.
Przedmiotemocenymusząbyćdoraźne,ajeszczebardziejdługotrwałeskutki
działańReagana(wpływyThatcherbyłydużomniejsze)zarównodlapaństwa,jak
idlagospodarki.TerazpytaniempodstawowymdlaStanówZjednoczonychiich
gospodarkijestto,czyobecnemuprezydentowiStanówZjednoczonychpowiedzie
sięzmniejszenieszkód,którespowodowałReaganwgospodarceamerykańskiej
swymfałszywympojmowaniemrolidwóchinstytucji,państwairynku,dlagospodarki
ispołeczeństwa.Niejestonjedynymodpowiedzialnymzafatalneskutkistosowania
przezdziesięciolecialekówgorszychodchoroby.Byłonjednakprezydentemwciągu
ośmiuwyjątkowoważnychlationrozpocząłbłędnąpolitykę.
Próbyzmniejszeniazatrudnieniaprzezrządfederalnyzakończyłysięniepo-
wodzeniem.Nieudałosięzresztąinastępcom.Jeślipaństwozwykłozatrudniać–
wtakiejczyinnejformieinaróżnychszczeblach–ponad10mlnludzi–todlarządu
federalnegopracowałookoło2mln(U.S.OfficeofPersonnelManagementb.d.;
Light2020).
Wbudżeciefederalnymprzychodywzrosłyz617,8mldUSDw1982r.do
991,9mldUSDw1989r.,awydatkiz745,7do1143,7mldUSD,coprzynieść
musiałofalędeficytów,jakichnienotowanonawetwczasieIIwojnyświatowej.
Sięgałyone128mldUSDw1982r.,207,8w1983r.,185,4w1984r.,212,3w1985r.,
221,2w1986r.,149,7w1987r.,155,2w1988r.,i152,6mldUSDw1989r.
PKBwzrastał(z3313,4do5555,7mldUSDwlatach1982–1989)szybciejod
przychodówisporoszybciejodwydatków.Daneteblednąwobecnieuchronnego
rezultatuostatecznego,czylizadłużeniarządufederalnego.Wzrosłoonozniecałych
998mldażokolejne1860mld,doblisko2858mldUSD,czylioblisko186%.
Reaganprzezdwiekadencjeprawiejepotroił.Byłotozerwaniezcałątradycjątroski
orównowagębudżetu.PozorniewyjątkamibyliWilsoniFranklinD.Roosevelt,
leczobajzaciągalidługiwczasiewojenświatowych(drugizacząłniecowcześniej,
wodpowiedzinaWielkiKryzys).Jednakitakzadłużenia,nawetprzyuwzględnieniu
zmianywartościnabywczej,byłyskromne,21mldUSDwczasieIwojnyświatowej
i236mldUSDwlatach1933–1945,czyliponad3kadencje.
CzyinailebyłotoświadomedziałaniewramachstrategiiHzagłodzeniabestii”,
czyliograniczeniaprzychodówpaństwa,byograniczyćmumożliwościdziałania?
HasłotoprzypominaBruceBartlett,przezponadćwierćwieczezwolennikcięcia
podatkówiwogólepolitykireorientacjipolitykigospodarczej,najpierwwKongre-
sie,potemwadministracjachReaganaiGeorgeH.W
.Busha.Zacząłbyćjednakcoraz
