Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
3.Zasadnośćdostrzeganiakompetencjiwprawiecywilnym
47
synonimiczne,ponieważkażdeztychpojęćmawłasneznaczenieiodnosisiędonieco
innejprzestrzeniprawnej.Problemwtym,żewieluautorów,atakżesamustawodawca,
stosujepojęciatezamiennieidośćniekonsekwentnie,podczasgdyanalizateoretycz-
noprawnawymagadostrzeżeniadystynkcjipomiędzyprezentowanymitupojęciami74.
Napotrzebyniniejszejpublikacjinależyprzyjąć,żeuprawnieniejednegopodmiotuwiąże
sięzobowiązkieminnegopodmiotudookreślonegozachowaniasięnarzeczpodmiotu
uprawnionego75.Zwracasięzatemuwagęnaswegorodzajusprzężenieuprawnienia
orazodpowiadającegomuobowiązku,cowyjaśniasiępoprzezdostrzeżeniedwóch
przeciwlegleusytuowanychwzględemsiebiestronstosunkuprawnego.Wstosunku
tymwystępujeadresatnakazanegozachowania(podmiotzobowiązany)orazrecypient
nakazanegozachowania(tj.odbiorcaowegozachowania,awięcpodmiotuprawniony)76.
Wliteraturzeprzedmiotupodkreślasię,żeuprawnieniemożeprzyjmowaćcharakter
uprawnieniawzględnego(gdypodmiotzobowiązanyjestzindywidualizowany)bądźteż
uprawnieniabezwzględnego(gdypodmiotzobowiązanyjestniezindywidualizowany)77.
Niektórzyautorzyobjaśniająuprawnieniejakonprawodozachowańcudzych”78,choć
trzebaprzytymzastrzec,żetakieujęciejestuzasadnionewyłączniewprzypadkuupraw-
nieńujętychwkategorięroszczeńwcywilnoprawnymstosunkuzobowiązaniowym.
Wprzypadkuuprawnieńskładającychsięnatzw.prawopodmiotowebezwzględne
(np.uprawnieniewłaścicieladokorzystaniazrzeczystanowiącejprzedmiotwłasności)
należyprzyjąć,żeobowiązeknieingerowaniawszystkichinnychwsferęprawnąpod-
miotuuprawnionegozpunktuwidzeniauprawnionegoschodziwzasadzienadalszy
Nadrzędnośćprzejawiasięwtym,żeprawopodmiotoweobejmujejednolubwięcejuprawnieńzwiązanych
zesobąfunkcjonalnie.A.Wolter,Prawocywilne.Zarysczęściogólnej,Warszawa1970,s.105-106.Przeciwko
przydatnościpojęciaprawapodmiotowegopor.K.Opałek,Prawopodmiotowe,Warszawa1957,s.315i407.
Niejasnyjestteżzakrespojęcianprawopodmiotowe”
.S.Wronkowska,podejmującsięanalizyzagadnienia,
rozróżnia,nawstępie,sytuacjeprawnepodstawowe(zachowaniepodmiotuBjestnakazane,zakazanealbo
indyferentneprawnie)isytuacjeprawnepochodne(powstajądlapodmiotuAzewzględunato,żepod-
miotBjestzobowiązanyzachowaćsięwokreślonysposóbnnarzecz”podmiotuA,bądźteżjestzobowiązany
zareagowaćwokreślonysposóbnaczynnośćkonwencjonalnąpodmiotuA).Autorkanastępnieprzyjmuje,
żeprawopodmiotowetowyłączniezespółpochodnychsytuacjiprawnych(uprawnieńorazkompetencji).
S.Wronkowska,Analiza...,s.19,57,66.ZkoleiZ.Radwańskiwskazuje,żekonstytutywnymelementem
prawapodmiotowegojestinterespodmiotu,któremuprawotoprzysługuje.Azatemniemaprawapod-
miotowegoten,komuprzysługujewyłączniekompetencjadodziałaniawcudzyminteresie.Z.Radwański,
A.Olejniczak[w:]System...,t.2,s.85i88.
74
SzerzejS.Wronkowska,Analiza...,s.32in.
75
S.Wronkowska,Analiza...,s.19i33.
76
P
.Machnikowski,Swobodaumów...,s.32.Wprzypadkuzobowiązaniapolegającegonaświadczeniu
narzeczosobytrzeciejrecypientemświadczeniajestosobatrzecia,choćwierzyciel(zastrzegający)zachowuje
pewneuprawnienia.Postronieuprawnionejdwapodmiotyoróżnejsytuacjiprawnej.P
.Machnikowski,
Swobodaumów...,s.52-55.
77
P
.Machnikowski,Swobodaumów...,s.38.
78
T.Kiełkowski,Nabycie...,s.50.