Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
60
MarcinKamiński
żająceokreślonewartości(np.moralnelubspołeczno-polityczne)3,toitaktrzebaprzy-
jąć,żetegorodzajunormatywnekonstrukcjeobowiązujątylkozapośrednictwemty-
powych(konkluzywnych)normprawnych,niestanowiącodrębnejichkategorii4.
Nagruncietegopodejściatzw.zasadyprawamogąwięcmiećconajwyżejcharakter
szczególnegorodzajunormkonkluzywnych,którezewzględunaistotnośćlubogól-
nosystemowe(podstawowe)znaczeniewymagająwyodrębnienia5.Szczególnarolalub
szczególnycharakterzasadprawnychwynikajązatemzprzyjętychwdanymsystemie
normatywnymkryteriówhierarchicznej,treściowej,instytucjonalnejlubfunkcjonal-
nejnadrzędnościtegorodzajunormwzględeminnychnorm6.
Odmiennepodejścieprezentujązwolennicykoncepcjipojmującychsystemprawny
jakozbiórnormkonkluzywnychiniekonkluzywnych.Jednąznajbardziejznanych
iwpływowychkoncepcjibazującychnapodejściudualistycznymjestkoncepcja
R.Dworkina7.Wedługtegoautoraczęśćnormjakotzw.reguły(rules)wykazuje
wpłaszczyźniewalidacyjnejiaplikacyjnejcharakterdefinitywnyirozstrzygalny.Nor-
mytegorodzajujakoobowiązująceistosowalnenatlekonkretnegostanufaktycznego
standardyprawnewyznaczająwsposóbkategorycznyizupełnypowinnezachowanie8.
Jeślizostanąspełnionewarunkihipotezynormatywnej,skutkiprawneokreślonewdys-
pozycjitegorodzajunormyzostajązasadniczowywołanebezpośrednioalbozapo-
średnictwemodpowiedniejczynnościkonwencjonalnejwpostaciskonkretyzowanych
uprawnieńlubobowiązków,chybażenamocyinnejnormyzakresobowiązywanialub
stosowaniaregułyzostaniezmodyfikowanylubzniesiony.Odmiennycharaktermają
normyzwanenzasadami”(principles),wramachktórychmożnawyróżnićzasadysensu
stricto(niekonkluzywnestandardyprawneodwołującesiędowzorcówszerokorozu-
mianejmoralności),dyrektywypolityczne(policies,wyznaczająceokreślonecelespo-
łeczne,ekonomicznelubpolityczne,którenależyosiągnąć)orazninnerodzajestan-
dardówprawnych”(othersortsofstandards)9.Normytegorodzaju,niewyznaczając
powinnegozachowaniawsposóbkonkluzywny,wraziespełnieniawarunkówhipotezy
niewywołująskutkówprawnychwpostacidefinitywnieokreślonejiskonkretyzowa-
nej,leczpodlegająstopniowalnejisytuacyjnieograniczonejrealizacji.Wzależnościod
3J.Esser,GrundsatzundNorminderrichterlichenFortbildungdesPrivatrechts,Tübingen1956,
s.50-51.
4Por.np.H.Kelsen,AllgemeineTheoriederNormen,Wien1979,s.92-99.
5Zob.np.J.Wróblewski,Zagadnienieniesprzecznościizupełnościsystemuprawa,ZNUŁ1958/9,Nauki
Humanistyczno-Społeczne,SeriaI,s.17in.;J.Wróblewski,Zagadnieniateoriiwykładniprawaludowego,
Warszawa1959,s.255in.,302in.;J.Wróblewski,Prawoobowiązującea„ogólnezasadyprawa”,ZNUŁ
1965/42,NaukiHumanistyczno-Społeczne,SeriaI,s.18-20;S.Wronkowska,Sposobypojmowania„zasad
prawa”,PiP1972/10,s.167in.;S.Wronkowska,M.Zieliński,Z.Ziembiński,Zasadyprawa.Zagadnienia
podstawowe,Warszawa1974,s.24in.,s.57in.;M.Wyrzykowski,M.Ziółkowski,Konstytucyjnezasady
prawaiichznaczeniedlainterpretacjizasadogólnychprawaipostępowaniaadministracyjnego[w:]System
PrawaAdministracyjnego,t.2,Konstytucyjnepodstawyfunkcjonowaniaadministracjipublicznej,
red.R.Hauser,Z.Niewiadomski,A.Wróbel,Warszawa2012,s.9-19.
6S.Wronkowska,M.Zieliński,Z.Ziembiński,Zasadyprawa...,s.53-56.
7Zob.ogólnienatentemat-np.T.Gizbert-Studnicki,Zasadyiregułyprawne,PiP1988/3,s.22in.
orazcytowanatamwybranaliteratura.
8R.Dworkin,TakingRightsSeriously,Cambridge(Massachusetts)1977,s.24-28,35-36.
9R.Dworkin,TakingRights...,s.22-23.
