Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
28
Wstęp
wmisteriamistyków;ichświatwypełnialibogowie,leczinaczejichpojmo-
wano.JaksłusznietoakcentowałJaeger,Grecyniewyznaczaliostrychgra-
nicuautonomicznymdziedzinomducha”
,rozważanianadreligiąprowadziły
dozdobywaniawiedzy,afilozoficznedociekaniapełniłyjednocześniefunkcję
religijną,prowadzącdopowstaniauszczególnejreligiiintelektu”66.Wieluhisto-
rykówfilozofiizdumąpodkreśla,żefilozofiajakonaukanarodziłasięwsta-
rożytnejGrecjizchwilą,gdyjońscyfilozofowieprzyrodyzadalifundamental-
nedlatejnaukipytanie:uzczegozbudowanyjestświat”?,czyteżucostanowi
zasadęświatażyjącego?”(natury/fysis).Historycycipodkreślają,żeJończy-
cy,poszukującupra-elementu”
,którystanowiłzasadęświata-archeiudziela-
jącodpowiedzi,czymonajest,nieodwoływalisiędobogów.Wkoncepcjach
związanychzarcheuwszystkichJończykówpojawiająsiębogowie,tyletylko,
żeinaczejpojmowani67.Awszystkobyłotamożywioneiboskie,ponieważ,
jaktwierdziłtochociażbyTales,uświatbyłpełenbogów”68.Mocuożywiania”
byłajednązimmanentnychcechsamychbogów,beznichnieistniała.Jakje-
steśmyotymprzekonaniidociekaniaJończykówbyłyuszczególnąreligiąinte-
lektu”
.Temuinnemuwymiarowireligijności,awłaściwiefilozoficznejrefleksji
nadnią,zawdzięczamynarodzinywstarożytnejHelladziezarównoideieuro-
pejskiejduchowości,jakipowstaniekoncepcjiprawanatury,którenosiłotam
mianouprawazgodnegoznaturą”
.Dlaniektórychzmyślicieliichposzukiwania
skończyłysięoskarżeniemobezbożność.JaksłusznietoakcentowałBurkert,
ureligiapolisjestcharakterystycznąireprezentatywnączęściąreligiiGreków,ale
jedyniejejczęścią”69.
C.CzypobożnośćGrekówmożebyćzdefiniowana?
ZjawiskopobożnościibezbożnościGrekówpodróżnymikątamibada-
łowielunaszychpoprzednikówfilologówklasycznych,religioznawców,ję-
zykoznawców,prawników,aformułowaneprzeznichhipotezy,analizowane
66Cyt.za:W.JaeGer,Teologiawczesnychfilozofówgreckich,przekł.J.Wocial,
Kraków2007,s.152;zob.takżeB.WieczoreK,Teologiawczesnychfilozofówgrec-
kich,WernerWilhelmJaeGer,uStudiaPhilosophiaeChristianae”2007,43/2,
s.199-205.
67Zob.W.JaeGer,Teologiał,s.49-81;E.GilSon,Bógifilozofia,przekł.
M.Kochanowska,Warszawa1961,s.23-36;W.DŁubacz,UźródełkoncepcjiAbsolu-
tu.OdHomeradoPlatona,Lublin2003,s.35-96.Zob.równieżrozdz.II,podrozdz.5.
uJońscyfilozofowieprzyrodyateologicznakoncepcjajednegoprawabogówiludzi
uHeraklita”wtejpracy.
68Zob.DielS-Kranz,fragm.A2;A22.
69W.BurKert,GreekPoleisandCivicCultsł,s.203.
