Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
ISTOTADIALEKTÓWKRESOWYCH
Przybywającynakresywschodniejęzykpolskiwszedłtamwkontakt
zmiejscowymijęzykamiwschodniosłowiańskimi,nakresachpołudnio-
wychzruskim,późniejszymukraińskim,anakresachpółnocnychzję-
zykiembiałoruskim.Możenasuwaćsiępytanie,czyniewspółistniałtam
takżezjęzykiemlitewskim.Pamiętającotym,cośmypowiedzielipo-
przednioozruszczeniusięjęzykowymwyższychponadchłopskąwarstw
społecznychLitwy,możemywnosić,żejęzykiem,zktórymwchodziła
wbezpośrednikontaktpolszczyzna,byłwWielkimKsięstwieLitewskim
językbiałoruski,niezaślitewski,botenpozostawałwużyciuwyłącznie
ludu,doktóregopolszczyznawówczasjeszczeidługopotemniedociera-
ła.Ewentualneoddziaływaniejęzykalitewskiegonajęzykpolskimogło
sięodbywaćjedyniezapośrednictwemjęzykabiałoruskiego,którywspół-
egzystowałzlitewskimprzecież,jakwiemy,najednymobszarzeodcza-
sówprzedhistorycznychinigdykontakttenniebyłmiędzyobomajęzy-
kamizerwany,przeciwnie-utrwalałsięnaskutekciągłegosąsiedztwa
napograniczujęzykowym,orazwskutekpromieniowaniabiałoruszczy-
znywgłąblitewskiegoobszarujęzykowego.Wciąguwiekówwieleele-
mentówsystemujęzykowegolitewskiegoprzenikałodobiałoruszczyzny,
apotemzajejpośrednictwemdojęzykapolskiegonakresachpółnocno-
wschodnich.Porównajmynp.takiewyrazypółnocnokresowe,jakrojsto
4bagno’wywodzącesięzbłr.rojsta4ts.’atozlit.raĩstas4ts.’,podobnie
dyrwan4odłóg,ugór’błr.dzirván4ts.’lit.dirvónas4ts.’,czykump4szyn-
ka’,błr.kump4ts.’,lit.kum̃pis4ts.’.
Widaćztego,żekontaktjęzykapolskiego,przybywającegodoWiel-
kiegoKsięstwaLitewskiegozjęzykiemlitewskim,byłtylkopośrednipo-
przezjęzykbiałoruski,awięc:języklitewski→językbiałoruski→język
polski.Niebyłooddziaływaniaodwrotnego,wpływupolszczyznynaję-
zyklitewski,czylitakiego,jakicharakteryzowałkontaktpolsko-białoru-
ski,którymożemyprzedstawićjakopodwójnyizwrotny:językpolski↔
językbiałoruski.
Językiludnościautochtonicznejnakresachwschodnichto,jakpowie-
dzieliśmy,językruski(ukraiński)ijęzykbiałoruski,azajegopośredni-
ctwemjęzyklitewski.Stanowiąonepodłoże,tzw.wlingwistycesubstrat
językowydlanawarstwiającegosięnańjęzykapolskiego,przybywającego
zPolskietnicznej.Języknawarstwiającysięnadrugijęzyknosinazwęsu-
perstratu.Superstratowapolszczyznaniewyparłajednak,rzeczoczywista,
ztamtychterenówjęzykówmiejscowych.Pozostałyonewużyciuluduiin-
nychniższych,abardzolicznychwarstwspołecznych.Językitestanowi-
23
