Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
odbyłosięw1960r.wColdSpringHarborwStanachZjednoczonych.Dodzisiaj
niewiem,jaktosięstało,żetomXXVzmateriałamizjazdowymitegosympozjum,
zatytułowanynBiologicalClocks”
,znalazłsięwbibliotecenaszegoInstytutuZoologicz-
negoUW
.Byłprzezdługielatamojąbiblią,zawierałbowiemartykułysławnychjuż
wtedybadaczyrytmówroślinizwierząt,takichjak:ColinS.PittendrighzPrinceton
University,ErwinBünningzUniwersytetuwTybindzeczyJurgenAschofzInsty-
tutuMaxa-PlanckawNiemczech,zktórymipotemwielokrotniesięspotykałemprzy
różnychokazjach.WówczasjednaknajbardziejzafascynowałmnieartykułJanetE.
HarkerzUniwersytetuwCambridge,wktórymautorkalokalizowałazegarbiolo-
gicznywdwóchneurosekrecyjnychkomórkachzwojupodprzełykowegokaralucha
amerykańskiego(Periplanetaamericana)(Harker1960).Ichociażpóźniejszebadania
licznychautorówniepotwierdziłytegoodkrycia(Brady1969),topracatapobudziła
wyobraźnięwielumłodychbadaczywkraczającychwzagadnieniarytmówbiologicz
-
nych,takżeimoją.
Zchwilągdystałosięjasne,żezegarbiologicznyniejestjakąśmistycznąfunkcją
organizmu,alemapodłożemorfologiczne,rozpoczętointensywnebadanianadjego
lokalizacją.Jarównieżdołączyłemdogronaposzukującychworganizmachsiedliska
zegarakontrolującegorytmybiologiczne.Prowadzącbadanianaświerszczachdomo-
wych(Achetadomesticus),stwierdziłem,żegłównymechanizmzegarowykontrolujący
dobowąrytmikęaktywnościlokomotorycznejtychowadówkryjesięwichmózgu,
aściślejwkomórkachneurosekrecyjnychmiędzymózgowia(parsintercerebralis).
Usunięcietegoośrodkaprowadzidonatychmiastowejutratyrytmuichaktywności.
Rytmtenmożnaprzywrócić,wykonująctakzwanąparabiozęowadanierytmicznego
zrytmicznym(CymborowskiiBrady1972)lubimplantującdoorganizmuowada
nierytmicznegomózgpobranywrazzkomórkamineurosekrecyjnymiodowada
rytmicznego(Cymborowski1981).Jesttomożliwe,ponieważwkomórkachtych,
zarównoinvivo,jakiinvitro,odbywasięrytmicznasyntezaRNA(Cymborowski
iDutkowski1969)orazbiałekneurosekrecyjnych(CymborowskiiDutkowski1970b),
które-uwalniającsięwrytmiedobowymdohemolimfyowada-powodujązmianę
jegozachowania(Cymborowski1973,1992).
Wielelatpóźniejwewspółpracyzkilkomaośrodkamizagranicznymiudałosię
stwierdzić,żewparsintercerebralismózguplujkipospolitej(Calliphoravicina)zloka-
lizowanyjestnietylkozegarbiologiczny(Cymborowskiiin.1994),lecztakżepoza-
wzrokowefotoreceptoryodpowiedzialnezasynchronizacjęjegopracy(Cymborowski
iKorf1995).Zegarykontrolującerytmydoboweodkrytorównieżwinnychnarzą-
dachitkankachowadów(Cymborowskiiwsp.1991,Giebultowicz1999).Ponadto
zostałyonewykrytewróżnychośrodkachukładunerwowegokręgowców.Ussaków
głównymośrodkiem,wktórymznajdujesięzegar,jestjądronadskrzyżowaniowe
(łac.nucleussuprachiasmaticus-SCN)podwzgórza,natomiastuptakówwystępuje
onnietylkowSCN,lecztakżewszyszynce.Wlicznychprzypadkachośrodkite
udałosięprzetransplantowaćzjednegoorganizmudodrugiegobezzakłóceniaich
funkcji.Jeżelinp.młodymszczuromusuniesięSCN,utracąoneswójnormalnyrytm
aktywnościlokomotorycznej.Rytmtenpojawisięponowniewciągu2-8tygodni,
jeżeliimplantujesięimdotrzeciejkomorymózguanalogicznyośrodekpodwzgórza
8Przedmowa
