Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
PRZEDMOWA
Zielnikizawierającezasuszoneokazybotanicznesta-
nowiądokumentacjęzwiązkówświataczłowiekaze
światemroślin,wzwiązkuzczymsąźródłemwie-
dzywwieludziedzinach,którewróżnysposóbte
relacjebadają.Jakonarzędzianaukowezielnikisą
wykorzystywanedziśmiędzyinnymiwanalizach
genetycznych.Wiedzauzyskananapodstawiebadań,
wktórychmateriałgenetycznyczerpiesięzoka-
zówroślinnych,jestwykorzystywanawszerszych
analizachdotyczącychbioróżnorodności,migracji
gatunków,zmianklimatycznych,skażeniaśrodowiska,
farmacji,historiichorób,atakżewieluinnychzagad-
nieńzdziedzinyetnobotaniki,religioznawstwa,socjo-
logiiiantropologii.
Odwspółczesnychzbiorównaukowychwymaga
sięspełnieniakilkupodstawowychkryteriów:okazy
powinnyumożliwiaćidentyfikacjęgatunku,byćopa-
trzonenazwiskiemzbieraczaorazzawieraćdatęido-
kładnyopisstanowiskazbioru(dziśnieodzownejest
podanieprecyzyjnychwspółrzędnychgeograficznych)
[Drobnik2009,s.15-17].Zielnikihistorycznebardzo
częstoniezawierająpełnejinformacjinaukowej:oka-
zowizazwyczajtowarzyszyjedynienazwa,alebrakuje
miejscaidatyjegozbioru,lubopisytesąniekompletne.
Nadalmogąjednaksłużyćjakoźródłocennejinfor-
macjinatemathistorycznegonazewnictwagatunków
isposobówichklasyfikacji,użytkowaniaipopular-
nościwybranychroślin,atakżesamychbotaników.
Podkreślajątoautorzyopracowańmonograficznych
[np.Köhler1995,s.7-10;Köhler1996;Piekiełko1981,
s.5-8].Archiwalnawartośćzabytkowychzielników
jestobecnatakżewwarstwierękopiśmiennej,która
możebyćcennymdowodemhistorycznymwanalizie
dokumentów,iwstrukturzesamegopodłoża,którego
przeźroczeiskładwłóknistymogądostarczyćinforma-
cjiproweniencyjnych.Zielnikipełniąteżnadalfunkcję
dydaktyczną,zarównowszkolnychkursachbotaniki,
jakiwdziałalnościedukacyjnejmuzeówiinstytucji
zielnikowych[CornishiNesbitt2014;AdamsiFritz
2014;Drobnik2009,s.18].Sąrównież,jakjużwspo-
mniano,repozytoriummateriaługenetycznego.
Wedługdzisiejszejwiedzypierwszealbumyzawie-
rającezasuszonerośliny,tworzoneintencjonalniejako
pomocenaukoweidydaktycznepowstaływXVIwie-
ku1.Wrazzrozwojemnaukprzyrodniczychzaczęły
konkurowaćzwydawnictwamizielarskimiiilustracją
botaniczną,któradopewnegomomentubyłauznawa-
nazadoskonalsząpomocnaukową.Przełomemdla
zmianypozycjizielnikówwnaucebyładziałalność
KarolaLinneusza,którynietylkozbudowałsystem
porządkującyświatroślinicałejprzyrody,leczroz-
powszechniłtakżemetodęmocowaniaokazównain-
dywidualnycharkuszach,wykorzystywanądodzisiaj
przytworzeniukolekcjizielnikowych[Linnaeus1751,
s.7].Wrazzusystematyzowaniemsposobukolekcjo-
nowaniaokazównastąpiłtakżewzrostpopularności
zbiorówbotanicznychwśródbadaczy.Ichoćhistoria
ichużytkowaniajakoźródełinformacjinaukowejmia-
łaswojelepszeigorszechwile,dziśzasuszoneroślinysą
przedmiotemwielubadań,wktórychwykorzystujesię
zawartywnichmateriałgenetyczny.
Wswojejhistoriizielnikibyływytwarzane,zabez-
pieczaneinaprawianenaróżnesposoby,coimplikuje
różneproblemyzwiązanezestanemzachowaniaza-
równowmakro-,jakimikroskali.Sposobymocowa-
niaroślin,materiały,zktórychzielnikisązbudowane,
sposóbsuszeniaokazówizabezpieczeniaichprzed
owadamiwpływałyniejednokrotnieznaczącorównież
nastanzachowaniamateriaługenetycznego.
1PatrzrozdziałNajstarszezachowanezielnikinaświecieiwPol-
sce,s.16.
