Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
2
Formypośredniemiędzyilustracjąbotaniczną
aklasycznąformązielników
Relacjemiędzyilustracjąbotanicznąidziałalnością
zielnikowątworząkontekstdlaemancypacjizielników
jakonarzędzinaukowych.Roleilustracjibotanicznej
iokazówzielnikowychulegałybowiemprzekształ-
ceniom.Zanimzielnikizyskałysamodzielnośćjako
narzędzianaukowe,pełniłyfunkcjepomocniczedla
materiałuilustracyjnego.Wizerunkiroślintowa-
rzyszyłytekstomotematycebotanicznejodsamego
początkuopracowańprzyrodniczychichoćbyły
pożądaneprzezużytkowników,byłyteżkrytykowane
przezniektórychzaawansowanychznawcówdziedziny.
Stopnioweodejścieodużywaniailustracjibotanicz-
nychwynikazpostępującychzmiantechnologicznych
wzakresiereprodukcji29orazutrwaleniazwyczaju
pracyzautentycznymizasuszonymiroślinami.Zwróce-
niesiękuzielnikomzaczęłosięmanifestowaćwsposób
najbardziejspektakularnywczasachLinneusza(1707-
-1788),którybyłzresztązdecydowanymkrytykiem
ilustracjibotanicznych[Reeds2004]30.Whistoriiopra-
29NajwiększazmianamiałamiejscejużwXVIwieku,zasprawą
upowszechnieniasięmetalowychtechnikgraficznych.
30ReedsuzasadnianiechęćLinneuszadoilustracjibrakiemumie-
jętnościrysowaniaiwynikającymztegozłymdoświadczeniem
wpróbachodwzorowywaniaroślinzapomocąrysunku.Niemniej
jednakdoceniłonkunsztGeorgaDionisyusaEhreta(1708-1770),
zktórymwspółpracowałprzyopracowaniuroślinGeorgaCliforda
(1685-1760).Ponadtopodkreślał,żejeślijedenzartystówtworzą-
cychostatecznywizerunekrośliny-rysownik,rytowniklubmalarz
cowywaniawizerunkówroślinwielokrotniejednak
rysunek,wizjaartystycznaiokazyzielnikowebyłydla
siebiepunktemodniesienia,zarównojakowzorce,jak
imateriałporównawczywystępującywewspólnym
albumie.Zewzględunaobszernośćtematuilustracji
botanicznej,liczneopracowaniaiobecnądostępność
zdigitalizowanychherbarzy,przytoczonotutajjedynie
zjawiska,któreuznanozanajistotniejszedlakontekstu
powstaniazielnikówzzasuszonymiroślinami31.
Obecniezanajstarszyzachowanyilustrowany
herbarzuznajesiępochodzącyzIIwiekun.e.tzw.her-
barzzTebtunis,będącyczęściąwyposażeniabiblioteki
świątynnej[Hanson2001;Ryholt2013;sygn.P.Tebt.
0679]32.Jesttofragmentaryczniezachowanytraktat
medycznynapisanywjęzykugreckim.TraktatyPliniu-
sza,DioskuridesaiGalenaoryginalnieniezawierały
wizerunkówroślin33.Pojawiałysięwnichnatomiast
-popełnibłądwczasietworzenia,wprowadziwtymbłądbadacza
[Hentschel2014,s.206].
31Obecniedostępnychjestbardzowieleopracowańnatematilustro-
wanychtraktatówbotanicznych,wpostaciksiążekiartykułów[m.in.
Arber1970;Pacht1950;BluntiStearn1994;Collins,2000;Kusukawa
2012;Rix2013]-bywymienićledwiekilkaznich.
32Dokumentacjafotograficznadostępnajestwcyfrowymrepozyto-
rium(TeCenterfortheTebtunisPapyri2006).
33MimowszystkowprzypadkuDioskuridesawysuwanesąprzy-
puszczenia,żeoryginalnieDemateriałmogłajednakzawierać
wizerunkiroślin,ponieważnajstarszyzachowanyegzemplarz(512r.
n.e.)zawieraefektowneilustracjeichętniestawianotezę,żesątokopie
