Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
1
Historianaturalna:odobrazudominacji
człowiekanadnaturądosamodzielnej
dyscypliny.Ewolucjaopisubotanicznego
Początkipowstawaniazielnikówmająścisłyzwiązek
zrozwojembotanikiicałejobszernejdyscypliny,jaką
jesthistorianaturalna.Jakzostanieopisanewkolej-
nychakapitach,wyodrębnienietejostatniejjako
dziedzinynaukinastąpiłowczasachrenesansu.Jednak
żebyzrozumiećtenproces,trzebawspomniećprace
otematyceprzyrodniczejpowstałewczasachstarożyt-
nychinakreślićszerzejkonteksthistorycznydotyczący
badaniaświatanaturyprzezczłowieka.
Donajważniejszychinajbardziejnośnychutworów
dotyczącychprzyrodynależałytraktatyArystotelesa,
Teofrasta,Dioskuridesa,PliniuszaStarszegoorazGa-
lena12.Wspólnymmianownikiemwiększościutworów
poświęconychroślinomjestopisanieichwłaściwości
leczniczych,cobyłozwiązanezwykorzystywaniem
roślinwcelachmedycznychizapotrzebowaniemna
podręcznikiwtejdziedzinie.Możnapowiedzieć,
żeużytkowyaspektroślinstanowiłpoczątkibotaniki
systematycznej[Arber1970,s.6].
Późniejsiautorzycytowaliswoichpoprzedników,
anajbardziejpoczytnedziełabyływielokrotnieprze-
pisywaneikopiowane,zarównowwarstwietekstowej,
jakiilustracyjnej.OdokołoXIdoXVwiekuzauważal-
nyjestjednakwyraźnyspadekaktywnościpisarskiej
wdziedzinieopisuprzyrody[ReedsiKinukawa2013,
s.570].Zczasówśredniowieczazachowałosięledwie
kilkadzieł,któreświadcząotwórczejmetodyceopisu
świataroślin.Wduchuarystotelejskiejfilozofiiprzyro-
dyinierazwpostacikomentarzydodziełaDeplantis
NicolausaDamascenusaautorzyżyjącywXIIIwieku,
jakAlbertusMagnus,SimonCordo(SimonGenuen-
sis)czyRufinus,opisywaliwłasneobserwacjenatury13.
Jednakciprekursorzynieznaliswoichpracnawza-
jeminiemożnapowiedzieć,abywtymczasieistniała
społecznośćbadaczyprzyrody,tworzącaprzestrzeń
dlarozwojudziedziny.Nieodbywałysięwtedyżadne
dyskusjedotycząceopisuiobserwacjibotanicznych14.
Dopieroniecoponaddwieścielatpóźniej,zasprawąkilku
publikacjiorazpowstaniapierwocinmetodykibadaw-
czej,botanikanarodziłasięjakonauka.Byłatojużepoka
drukowanychksiąg,umożliwiającychupowszechnianie
wiedzynaniespotykanądotądskalęioferującychjako
źródłajednorodnekopie,wprzeciwieństwiedoindywi-
dualnychkopiirękopiśmiennych[Nauert1979,s.76-78].
12Arystoteles,Perizōōnmoriōn(łac.Departibusanimalium)oraz
Perizōōnistorias(Deanimaliumhistoria);Teofrast,Periphutōnisto-
rias(łac.Dehistoriaplantarum),ok.350-287p.n.e.orazPeriphutōn
aitōn(łac.Decausisplantarum);Dioskurides,Periulēsiatrikēs(łac.De
materiamedica),ok.65-77n.e.;PliniuszStarszy,NaturalisHistoria,
ok.77n.e.;Galen,Desimpliciummedicamentorumtemperamentis
etfacultatibus,IIpołowaIIwiekun.e.
13AlbertusMagnus,Devegetabilibus,ok.1259;SimonCordo,Syno-
nymamedicinae/Clavissanationis,ok.1292;Rufinus,Devirtutibus
herbarum,ok.1297[ReedsiKinukawa2013,s.573-589].
14„Studianaturybyłygatunkiemliterackim,anieaktywnością
społeczną”-piszeoówczesnejdziałalnościprzyrodniczejBrian
W
.Ogilvie[Ogilvie2006,s.99].
