Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
8
wtym,żeanizapisywanieibadaniebajekniezaczynasięodbraciGrimm(jak
chcielibybadającyprozęludowąfolkloryści),aniteżtzw.bajkaliteracka,tj.baśń
niejestodziedziczonympostarożytnościgatunkiem„czystym”(jakchcąhisto-
rycyiteoretycyliteratury).
WprzedmowiedoAntologiibajkipolskiejWacławWożniowskipisze:
Najogólniejgatunektenmożnaokreślićjakokrótkiutwórnarracyjny,zwyklewiersz
zawierającyodkilkudookołostuwersów,któregopodstawąjestparabolicznafabułasugerująca
praktycznepouczenie,sądmoralnylubinnypoglądogólnyprzezprzytoczeniejednostkowego
przypadku
1.
Toliteraturoznawczepodejściedobaśni(formawierszowana,fabuła
paraboliczna,dydaktyczna,moralizatorskapuenta)odzwierciedlatradycję
towarzyszącącywilizacjieuropejskiejodantyku.Odutworówprzypisywanych
Ezopowi(VIw.p.n.e.),poprzezjegonastępcówFedrusaiBabriosa(Iw.n.e.),
autorówśredniowiecznychirenesansowych,pisarzybarokuioświeceniaażdo
naszychczasówpiszesiębaśnieipiszesięobaśniach.Wliteraturzepolskiej
traktatypoświęconeistocie,funkcjomistrukturzegatunkusąszczególnie
popularnewXVIII–XIXw.
2
Parabolicznastrukturatychutworów,relacja
jednostkowość/ogólnośćdająautorom–poprzezalegorię–możliwośćkry-
tykiaktualnychwydarzeńpolitycznych,coczynijewyjątkowopopularnymi
wokresachutraconejniepodległościiautorytarnychreżimów.Ztypologicz-
negopunktuwidzeniabaśńdzielisięnadwiepodstawowekategorie:epigrama-
tyczneinarracyjne,doktórychmożnadodaćbajkidladzieciimłodzieżyoraz
bajkiotematyceaktualnej(publicystyczne,polityczne),awzależnościodjej
funkcji–namoralizatorskie(dydaktyczne)ifilozoficzne
3.Badaczepodkreślają,
żegenezygatunkunależyposzukiwaćwczasachprehistorycznych,alerelacje
międzybajkąfolklorystycznąajejliterackąsiostrąniesączęstymobiektem
badań.
Zupełnieinnestanowiskozajmująbadaczefolkloru.Dlanichbaśńzdajesię
nieistnieć,bajkąjestkażdeopowiadanieludowe,stworzoneprzezwyobraźnię
poetycką,każdacudownahistoria,niezwiązanazwarunkamiżyciacodziennego,
ustnynarracyjnyutwórepickiocharakterzemagicznym,przygodowymlub
codziennymioceluedukacyjnymlubludycznym.Takieokreślenie(czyraczej
szeregokreśleń),sformułowanychwwiększościprzezuczonychniemieckich,
jakJohannesBolte,reprezentatywnychdlatzw.szkołyporównawczomitolo-
gicznej,okażesięmiećsilnywpływnabadaczybułgarskich.Spojrzeniena
1Antologiabajkipolskiej,wyb.ioprac.W.Wożniowski,BibliotekaNarodowa,seria1,
№239,Wrocław1982,s.V.
2Zob.aneksBajkawświadomościteoretycznej,[w:]Antologiabajkipolskiej...,s.3–69.
3W.Wożniowski,wstępdoAntologiibajkipolskiej...,s.XVII–XX.
