Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
6
ZmianyjakościoweiichmiarawTraktacie…
czternastowiecznegotraktatuzatytułowanegoOsześciuniedorzecznoś-
ciach(tytułoryginału:Desexinconvenientibus).Autortegodziełabez
wątpienianależałdoszkołyOksfordzkichKalkulatorów,oczym
świadczyzarównofakt,iżznałicytowałdziełaswoichpoprzedni-
ków,jakifakt,żejegotekstbyłcytowanyprzezkolejnepokolenie
Kalkulatorów.Dziełoto,napisanewpołowieczternastegowieku,
międzyrokiem1335a1344,jestpoświęconeproblemomzmian,
awłaściwiemożliwościwyznaczaniaichszybkości.Jegoautorzajmu-
jesiękolejnopodstawowymizmianami,jakiezachodząwprzyrodzie
wpostacipowstawaniaiginięcia,atakżeprocesamiprzekształceń
jakościowych,ilościowychorazdotyczącychzmianymiejsca.Po-
nieważdyskutowanewtymtraktacieproblemyzwiązanezruchem
sąanalizowanezgodniezteoriąproporcji,tymsamymjestonnaj-
lepszymświadectwemrecepcjiteoriitwórcówszkołyKalkulatorów
Oksfordzkich.
Nieniejszamonografaobejmujeanalizęiprzekładdwóchkwestii
zawartychwtraktacieOsześciuniedorzecznościach.Pierwszaznichdo-
tyczyzagadnieniapowstawaniainositytuł:Czywprocesiepowstawania
formnależywyznaczaćokreślonąszybkość?Drugajestpoświęconaruchowi
zmianyijejtytułbrzmi:Czywruchuzmianynależywyznaczaćprzyspie-
szenielubspowolnienie[tj.szybkość]?.Obydwiewistocieodnosząsiędo
problemuokreślaniaszybkościzmianjakościowych,ponieważwkwe-
stiiIautornieanalizujepowstawaniaprostego,czylimomentalnego
uzyskiwanialubtraceniaformysubstancjalnej(codziejesięwnie-cza-
sie,awięcniemogłobyzostaćwżadensposóbzmierzone),alerozważa
powstawaniezłożone,tj.takie,którezachodzipoprzezuzyskiwanie
lubutratęokreślonejformyprzypadłościowej,tozaśmacharakter
procesualnyi-wedługautora-szybkośćtakiejzmianymożezostać
ustalona.Wobectegoprzdstawienieproblematykipomiarówzmianja-
kościowychwymagaanalizyobydwutychkwestii.
Język,którymposługujesięautortraktatu,jest„formalny”,używa-
nyprzezstudentówinauczycieliakademickichtamtegoczasu,czyli
przedewszystkimjesttojęzyklogikiterministycznej,wktórejwiele
miejscapoświęcasięanalizielingwistycznejhipotetycznychprzypad-
ków,sytuacjimożliwych,czyliniesprzecznych,prowadzonychsecundum
imaginationem,któreopisujązupełnienamobce,bowiemzapomniane
