IBUK Libra

Zmianyklimatyczne-przyczyny,przebiegiskutkidlaczłowieka

Takprzedstawiasięogólnyobrazsprzężeńiprzejśćmiędzystanamipółstabil-

nymi.Jaknależałosięspodziewać,klimatolodzykontynuująbadanianadujemnymi

idodatnimisprzężeniamiwsystemie.Odpołowylat80.XXw.,gdytechnologiainfor-

matycznastałasięnatyledoskonała,byumożliwićtworzeniemodelioodpowiedniej

złożonościiuzyskaćinteresujące,nadającesiędointerpretacjiwyniki,badaniamode-

loweuzyskująwielomilionowedotacje.Modeledobrzeoddająogólnecechyklimatu,

aleznaczniegorzejszczegóły,zarównowprzestrzeni,jakiczasie.Niestety,czasem

wynikiniepasujądotego,cowiemy(p.rozdz.5).Naprzykład,wlatach90.XXw.

modelesłaboodtwarzaływarunkiklimatycznewwysokichszerokościach(ocieple-

nienastępowałotamznacznieszybciej,niżprzewidujątomodele).Modelezpoczątku

XXIw.uwzględniająniektóreprocesyzachodzącewbiosferze,alewciążniesądosko-

nałe.Jednakżestająsięcorazlepsze,ichrozdzielczośćrośnie(wpionieipoziomie)

iuwzględniającorazwięcejcechiprocesówdziałającychwsystemieziemskim.Od

końcalat90.XXw.programiścistopniowouwzględniająwmodelachprocesybiolo-

giczneidlategowynikisącorazbliższerzeczywistości(wynikomeksperymentów).

Biolodzyigeolodzymająwieledozrobienia,ponieważzdarzeniaklimatyczneczęsto

zaznaczająsięwekosystemie,czegośladymożemyznaleźćwzapisiegeologicznym.

Nietylkodlatego,żeróżnegatunkiżyjąwodmiennychwarunkachklimatycznych,

aletakżedlatego,żesąmodyfikowaneprzezdługoterminowezmianyklimatu(co

widaćnp.wsłojachdrzew,wrócimydotegowrozdziale2).

Przed1980r.mieliśmysłabepojęcieotym,jakzmieniasięklimatglobalny,ist-

niałynawetwątpliwościcodotego,czysięociepla,czyochładza.Gdywlatach70.

XXw.analizowanopierwszerdzenielodowestwierdzono,żeostatniezlodowacenie

trwało100000lat,apoprzedniinterglacjałokoło10000lat,żeprzejściemiędzynimi

byłonagłe,aniestopniowe.Dlategowiedząc,żeobecnyinterglacjał(holocen)trwa

jużokoło10000lat,wlatach70.XXw.sądzono,żenastępnezlodowaceniesięzbliża

icywilizacjizagrażaraczejglobalneochłodzenie.Koniecznebyłybadania,byocenić

siłęróżnychczynnikówoddziałującychnaklimat.Wlatach80.XXw.uświadomiono

sobie,żenaszaplanetaogrzewasię.Gazycieplarnianepochodzeniaantropogenicz-

negododanodoczynnikównaturalnychpowodującychocieplenie,iokazałysięone

silniejsze,niżtepowodująceochłodzenie.Powstałopytanie,jaksilnegoocieplenia

możemysięspodziewaćprzydwutlenkuwęglaemitowanymprzezczłowiekapod-

czasspalaniapaliwkopalnychijaktowyglądanatlezmianinnychczynnikówdecy-

dującychozmianachklimatu?ByłototematempierwszegoraportuIPCCopubliko-

wanegow1990r.

1.6.Inneczynnikioddziałującenaklimat

ZmiennośćparametróworbitalnychZiemiopisanaprzezMilankoviciaizmianyzdol-

nościodbijaniapromieniowaniasłonecznego(albedo)pokrywlodowych(iinnych

powierzchni)pokazują,żenietylkogazycieplarniane,aleteżinneczynnikioddzia-

łująnaklimat.Poprzezmechanizmsprzężeńzwrotnychzwiększająlubzmniejszają

rozmiarzmian.Takżeichwłasnazmiennośćmożewpłynąćnaklimat.Jednakżewięk-

szośćklimatologówzgadzasię,żeantropogenicznyzastrzykgazówcieplarnianych

Brak wyników