Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
1.Wprowadzeniedozmianklimatu
jestpodstawowymczynnikiempowodującymobecneocieplenie.Nieznaczytojed-
nak,żemożnazlekceważyćinne,niezwiązanezgazamicieplarnianymiczynniki.
Kontrowersjebudziwszczególnościjedenczynnik,choćzasadniczoistnieje
zgoda,żejegowpływmamniejszeznaczenieniżgazycieplarniane.Sąnimzmiany
ilościenergiiemitowanejprzezSłońcelubzmianyintensywnościpromieniowania
Słońca,którebyłygłównąprzyczynązmianklimatuwciąguponadtrzechmiliar-
dówlatrozwojubiosferyziemskiej.Jakzobaczymywrozdziale3,temperaturaSłońca,
którejestgwiazdąciągugłównego,rośnieodsetekmilionów,czymiliardalat.Jed-
nakżewkrótszejskaliczasowej,setekitysięcylat,jestdośćstabilna(aleniecałko-
wicie).Wjeszczekrótszejskaliobserwujemywpływnaklimatplamsłonecznych
występującychw11-letnimcyklu.Powodujeonjednakniewielkiewahaniapromie-
niowaniarzędu0,08%,zbytmałe,byspowodowaćznaczącyefekt.PlamynaSłońcu
mogązmienićglobalnyklimato0,02do0,40C.Zmianaaktywnościplamsłonecznych
niepowodujeanalogicznychwahańtemperaturyglobalnej,alemożenakładaćsięna
zmianypowodowaneprzezinneczynniki(Foukaliin.,2004).
Pytanie,czySłońcejestodpowiedzialnezawspółczesneociepleniewznaczącym
stopniu,pojawiłosięzewzględunanieznaczniezwiększonąaktywnośćsłoneczną
wXXw.PrzezznacznączęśćstuleciatemperaturanaZiemiwzrastałalubspadała
prawiesynchroniczniezezmianamiaktywnościsłonecznej.CzyMałaEpokaLodowa
byłazwiązanazaktywnościąsłoneczną,postaramysięodpowiedziećnatopytanie
wrozdziałach4i5.
Od1978r.potrafimymierzyćaktywnośćsłonecznązsatelityikorelowaćjązliczbą
plamsłonecznych,któreobserwujemyjużodkilkusetlat.Związekniejestwyraźny,
aleistnieje.Jednakżeobserwujemyjeszczeinnądługoterminową(rzęduseteklat)
składowąsłoneczną,którejdokładnawartośćniejestznana,alewiemy,żejestmniej
więcejpięciokrotniewiększaniżzmianysłonecznespowodowaneaktywnościąplam.
Ponadtowydajesię,żeistniejekorelacjamiędzytemperaturąglobalnąailościąpro-
mieniowaniaemitowanegoprzezSłońce(wrozdziale4pokażemy,żemogłotomieć
pewienwpływnaMałąEpokęLodową),alenadalniemamypewności,czyzwiązek
tenjestrzeczywisty,częściowy,czytylkoprzypadkowy?
W2004r.pięcioosobowyzespółnaukowcówzNiemiec,FinlandiiiSzwajcarii
wykorzystałseriędanychnatematzawartościizotopuwęgla14Cwpierścieniach
drzewzokresu11000lat(Solankiiin.,2004).Zawartośćizotopu14Cmożeposłu-
żyćdodatowaniaobiektówmetodąradioaktywną,ponieważ14Cpowstajewgórnej
atmosferzewmniejwięcejstałymtempie.Następniejestabsorbowanyprzezżyjące
organizmyiulegapowolnemurozpadowiwtempieeksponencjalnym.Napodstawie
stosunkupozostałejporozpadzieilości14Cdoilościstabilnegoizotopu12Cmożna
datowaćobiekty,aczkolwiekzpewnymbłędem.Wrzeczywistości14Cniejestprodu-
kowanywidealniejednakowymtempie.Powstajezazotuwwyższejwarstwieatmos-
ferypodwpływempromieniowaniakosmicznego;ilośćpromieniowaniakosmicz-
negojestwskaźnikiememisjiSłońca.Liczącpierścienieprzyrostowedrzewnakilku
próbkach,możnaokreślićwiekposzczególnychpierścieni.Jestzatemmożliweusta-
lenie,czywjakimśokreślonymmomenciepowstałowięcejlubmniej14Cwporów-
naniuzilością,jakabyłabyprodukowana,gdybyaktywnośćsłonecznabyłastała.
Ocenęaktywnościsłonecznejdokonanąprzezwspomnianyzespółnaukowcówna
27
