Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Wprowadzenie
17
nasząewolucję?jakiecechyzostałydziękinimwzmocnione?Oilebowiemwydaje
sięzrozumiałełączeniewojenznaszymgrupowymterytorializmemiwrodzoną
agresją,otyleniejestoczywiste,byśmywojnom-itotymnajbrutalniejszym-
zawdzięczaćmielinasząskłonnośćdopoświęcaniasięinnym.
Wszystkiebadaneludy,łącznieztymiuważanymizanajbardziejpokojowe(jak
Eskimosi),toczyłyzesobąnieustannewojnyobliczonenacałkowitezniszczenieprze-
ciwnika.Casusbelliniebyłzwykleanikonieczny,aniartykułowany,bosamaobecność
sąsiadówstanowiławystarczającypowóddoichzabijania.WedługLawrence’aKeeleya,
autoraksiążkiWarBeforeCivilization:TeMythofthePeacefulSavage(Wojnaprzed
cywilizacją.Mitpokojowegodzikusa)
15,87proc.prymitywnychspołeczeństwtoczyło
wojnyminimumrazdoroku,atypowespołeczeństwaplemiennetraciływtensposób
każdegoroku0,5proc.ludności(wwojnachplemiennychjeńcówniebrano,apojmani
przeciwnicybyliodrazuzabijani).GdybytakiesamestratyodnosiłysiędowojenwXX
wieku,bilansstratpodkoniecstuleciasięgałbydwóchmiliardów.
Nowewojnyróżniąsięjednakodplemiennychm.in.tym,żennaszych”
wojownikówspajaideawspólnotyijedności,anietylkowspólnegenyijedność
genetycznychinteresów.Zapewneideatapowstaławwynikudoborunaturalnego
ispecyficznegodlaczłowiekagrupowego,ale-jakoideawłaśnie-należyjużdo
sferykulturyimożebyćdrogąprzekazukulturowegodziedziczonaiwzmacniana.
Wtymprzekazieważnąrolęodgrywająteżjęzykiświadomość,ateniezawsze
podporządkowująsięwolinaszychgenów.Współczesnyaltruizmludzkijestskażony
szowinizmemirzeziami,któregowzmacniały,aletodziękikulturzemógłnabrać
nowegoznaczeniaimógłzostaćrozciągniętyrównieżnatych,którychgenykażą
namtraktowaćjakobcych.Ważnąrolęodegraływtymreligieiwielcyfilozofowie,ale
przecieżiwBibliinakazmiłościbliźniegoewoluowałzczasem-zwieluwzmianek
wynika,żepierwotnejegoznaczenieodnosiłosiędobliźnichswoich,nieobcych.
WedługSunTzu:Osiągnąćzwycięstwowstubitwachniejestszczytemosiągnięć.
Najwyższymosiągnięciemjestpokonaćwrogabezwalki.DalejMistrzpowiada:poznaj
siebieipoznajwroga,dopierowtedytwojezwycięstwoniebędziezagrożone.Poznajwa-
runkiterenuipogody,wtedytwojezwycięstwobędziecałkowite.Starajsięwprowadzić
wrogawbłąd,stwórzdezorganizacjęwjegoarmiiidopierowtedyuderzaj.Kiedywróg
koncentrujesię,przygotujsiędoodparciaataku,kiedyjestmocny,unikajgo.Kiedywróg
jestspokojny,rozdrażnijgo.Wroganękajciągłązmianąpunktunatarcia.Kiedywrógjest
zjednoczony,spróbujgorozdzielić.Dlategosprawąnajwyższejwagiwwojniejestrozbicie
strategiiwroga.Pożytecznąrzecząjestskłócićsprzymierzeńcówwroga.Jeśliignorujesz
wroga,adobrzeznasztylkoswojesiły,maszrówneszansenazwycięstwoiprzegraną
16.
WszyscywielcyprzywódcyodczasówMojżeszawiedzieli,żewróg,któregosię
obawiali,powinienzostaćcałkowicieunicestwiony(poznająctegoskutkiwpraktyce).
Jeżelipozostawisięjednotlącepolano,bezwzględunato,jaksłabosiępali,wkońcu
15L.H.Keeley,WarBeforeCivilization:TeMythofthePeacefulSavage,OxfordUniversityPress,
1996.
16SunTzu,Sztukawojny,WydawnictwoPrzedświt,Warszawa1994,s.36-37.
