Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
56
Rozdział1
Pierwszamożliwośćwyjaśnieniasensuterminu„znaczenie
NN
”polegana
odwołaniusiędoprzyczynowegolubznaturalizowanegosposobutraktowania
znaków.Przyczynowewyjaśnianieznaczeniawyprowadzasięzazwyczajod
OgdenaiRichardsaorazStewensona,doktóregoGricebezpośrednionawią-
zuje.Wedletegowyjaśnienia,wyrażenie
x
maznaczenie
NN
,gdyistniejepewna
naturalnatendencjadowywołaniawsłuchaczulubsłuchaczachpewnej
postawy.Pewnewyrażeniawypowiadanewobecnościsłuchaczywywołują
wnichokreślonepostawylubnastawienia
111
,którymimogąbyćprzekonania,
obawy,nadziejeitd.Wprzypadkumówiącegowyrażenie
x
maznaczenie
NN
,
gdyistniejetendencjadoużywaniawyrażenia
x
wobectego,nacoskie-
rowanajestpostawasłuchaczy,którajestrezultatemużycia
x
.Obietendencje
zależąod„złożonegoprocesuuwarunkowania,którytowarzyszyużyciu
znaku
x
wkomunikacjijęzykowej”.
Niewnikającwszczegółypsychologistycznegożargonu
112
,chodziłobytu
oto,żeznakrozumianyjakotyp„kształtufizycznego”–dźwięku,przedmiotu
lubinnegozjawiska–posiadaznaczenie
NN
,gdynaskutekwielokrotnego
współwystępowaniazpewnymzjawiskiem,nazwijmyje
z
,wywołuje
uodbiorcykomunikatupewnąpostawęwobec
z
,np.postawęoczekiwaniana
tozjawisko.PrzykłademmogąbyćdoświadczeniaPawłowa,którywielokrot-
niedawałpsompożywienie,czemutowarzyszyłdźwiękdzwonka.Proces
uwarunkowaniadoprowadziłdotego,żedźwiękdzwonkawywoływałwpsach
postawęoczekiwanianapożywienie.Możnazatempowiedzieć,żepewien
znak(np.dźwiękdzwonka)maznaczenie
NN
dlasłuchacza,gdyżistnieje
wywołanaprzezprocesuwarunkowaniatendencjadopowodowaniawsłucha-
czuokreślonychnastawień.Zpunktuwidzenianadawcy(mówiącego)znak
maznaczenie
NN
,gdyżistniejetendencjadoużywaniaprzezniegoowego
znaku(np.dźwiękudzwonka),uwarunkowanaprzezto,nacoskierowanajest
postawasłuchaczy,któraówznakpowoduje.Zaproponowanetuwyjaśnienie
naczympolegaposiadanieprzezznakznaczeniawsensiesemiotycznym,jest
jednymzprzykładówtendencjidonaturalizacjiznaczenia.
Gricezdecydowanieodrzucatakisposóbwyjaśnianiaznaczeniawsensie
semiotycznym.Dlapewnychzjawiskistniejebowiemtendencjadopojawienia
siępewnegoprzekonania,aleniemożnapowiedzieć,żezjawiskotoznaczy
NN
,
żejesttak,jakowoprzekonaniegłosi.Naprzykładistniejetendencja,że
widokosobywefrakuwywoławnasprzekonanie,żetaosobaudajesięnabal.
Istniejerównież,aprzynajmniejwczasachGriceistniała,wyraźnatendencja,
abyubieraćfrak,gdyudajemysięnabal,czylitendencjado„używania”
111
Postawysąpewnymidyspozycjami.Dyspozycjemożnakomuśprzypisać,obserwując,
czywpewnychsytuacjachulegająoneaktualizacji.
112
TenfragmentartykułuGrice’amożnatraktowaćjakokrytykęteoriiOgdenaiRichardsa.
