Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
16
AndrzejBogusławski
datajużbyływgruncierzeczyzastane,gotowe,awięcnaturalnewłaśnie?
Awówczaspowstajeproblem:jaksignanondata(nondataahomine,
przezczłowieka!ogieńidymsąprzecieżrównieżwpewnymsensiedata,
mianowicieaDeo,przezBoga,jaksynśw.Augustyna,Adeodatus;alenie
otakie„danie”chodziło)mogąbyćjednocześniedata?Jeżelizaśprzyj-
miemy,żeczłowiekużyłwtymcelujakichśautentycznychsignadata,to
otwierasięprzednamiprzepaśćnieskończonegociągusignadata.Myśl
otakimciąguznowuprowadzinieodstępniedowielceniepokojącejmyśli
osignadataacnondata.Zapytajmywięc:jakiejestogólneremediumnatak
kłopotliwe,przykreniepokoje,remedium,któremogłobyłotakżeituprzyjść
ludziomwsukurs?Odpowiedźjestnapodorędziu.Tysiącletniedoświad-
czeniepodsuwajednoznacznąradę,jaksiępozbyćudręki:przymknąć
oczy.Jakożniemalpowszechnierównieżwpozbywaniusięopisanegotu
kłopotukorzystanoztejdobrzesprawdzonejpomocy.Sprawęzamykałzaś
ostatecznieinnyniezawodnyprocedersocjotechniczny:nieustannemecha-
nicznepowtarzanieprzezmasystosownych„autorytatywnych”formułek
(„-Ktotyjesteś?-Polakmały”―„-Cotojęzyk?-Systemznaków”).
Faktobecnościsignanaturaliaoboksignadatawsposóbradykalny
wykluczałideęrównoważnościwyrażeńjęzykowychiznaków:boskoro
siędymwstosunkudoognianazwieznakiem,anienp.symptomem,albo
choćbynietylkosymptomem,lecztakżeznakiem,tozawszeznajdąsię
znaki,którenapewnoniemającharakterujęzykowego.
Woczywistysposóbnanajwiększysukcesmogłaliczyćideainkluzji
światawyrażeńjęzykowychwświeciesignadata,awdalszejkolejno-
ściwświeciesignawogóle.Itakisukcestaidearzeczywiścieosiągnęła
iosiąga,niezależnieodtegowszystkiego,copowiedziałemwyżejnajej
niekorzyść.Przyczymniebyłotak,iżbytawizjawykluczałapiękneiocze-
kiwanewyróżnieniejęzykawśródogółuznaków.Głównymmomentem
byłotueksponowanieuniwersalności„znakówjęzykowych”orazfaktu,
iżjęzykobejmujeswójwłasnymetajęzyk,pozwalającymówić,posługując
sięjęzykiem,omowieijęzykusamym.Tenmomentbyłmocnoobecny
wpismachśw.Augustyna,Dantegoiinnych,awśródmyślicieliXIX-XX
wiekuzwłaszczawpismachPeirce’aiBenveniste’a;Benvenistedoda-
wałponadto,żejęzykodznaczasię,wporównaniuzinnymi„systemami
znaków”,posiadaniempodwójnegowymiaru:nietylko„semiotycznego”,
