Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Słowoiznak
17
lecztakże„semantycznego”(terminyBenveniste’a;cokolwiekmiałyone
naprawdęznaczyć).Wszystkietegorodzajuuzupełnienianiemogłyjed-
nakzmienićfaktu,żejęzyktraktowanoostateczniejakopodzbiórwłaściwy
wielkiegozbioruznaków(konwencjonalnych).Niezwykledalekowtymkie-
runkuposzedłJerzyPelc(1982);podałon,jaknatowskazywałemwswoim
artykule(1988),takszerokącharakterystykę‘znaku’,żewchłaniaonawiele
rzeczynienazywanychnormalnieznakami,nawetpozawyrażeniamijęzyko-
wymi;teoczywiścieznalazłysięwuniversumPelca,wśródmnóstwainnych,
jakostosunkowoniewielkajegoczęść.
WopisanymtunurcieplasujesięnaturalnietakżedeSaussure,którego
dwustronnysignelinguistiquestałsięsztandarowymbytemjęzykowymnowej
doktryny.Tenjegoosobliwyneologizmstałsiędlacałychrzeszhumanistów
XXw.,atakżenowegostulecia,jakimśtajemnym„kluczemdosercajęzyka”
(ciekawe,żepisanywyrazzostałwKursiewogólewykluczonyzjęzyka!).
Wittgensteinnaoznaczeniemniejwięcejtegosamegowolałstosować
wyrazSymbol;wyrazZeichen‘znak’przeznaczyłondoobsługiwanianie-
wątpliwejpotrzebyoznaczaniawtórniewyodrębnianegoczystozewnętrz-
negokształtu„symbolu”(tzn.tego,doczegowpiśmiennictwierosyjskim
częstoodnosisięzwrotzwukowajaobołoczka);takwięcwjegoprezentacji
‘znak’niebyłjuż„czapką”pokrywającąwyrażeniajęzykowewrazztłumem
innychzjawisk.
Znajwiększąniechęcią(jakmożnawnioskowaćzmojegowywodu,
niechęciązasługującąwmoichoczachnaogromneuznanie)odniósłsiędo
podporządkowywaniasłów,wyrażeńjęzykowych,etykietceznakW.von
Humboldt.Niezerwałonwszakżecałkowicieztradycjądwóchtysięcylat.
Wjegoujęciumożna,anawettrzeba,mówićopewnymaspekciefunkcjo-
nowaniasłówjakojegoaspekcie„znakowym”;chodziłomu,jaksięwydaje,
oużytektechniczny,jakisięczynizwyrażeń.Alewwielumiejscachpism
Humboldtamożnawyczytaćjegoodrzuceniehasła„znakowość”jakoodda-
jącegoistotęsłówizwrotów,atakżejegoskłonnośćdowyraźnegodegrado-
waniapojęciaznakujakonarzędziacharakterystykijęzyka.Zmojegopunktu
widzeniaswoistyeklektyzmHumboldtawodniesieniudoomawianegotu
motywurefleksjiteoretycznejnadjęzykiemnieoddawałnależyciespra-
wiedliwościcałokształtowizjawisk,ojakiechodzi.Sprawawymagaraczej
takradykalnegopodejścia,jakto,którewyżejnakreśliłem.Oczywiścietym
bardziejnakrytycznąocenęzasługujeSaussure’auzusnazewniczywraz
