Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
22
WojciechJózefBurszta
wanietradycjiihistorycznegodziedzictwa,musizmierzyćsięztymproble-
mem.JakpiszeKennethJ.Gergen,czujemy,że:
[ś]przekonaniewsposóbbezpośredniujawniasięwdziałaniu,działaniejestwy-
razistąekspresjąJa.Wprowadzeniewidowni[ś]wysuwajednaknaplanpierwszy
wielenowychczynników.Zaczynamyzadawaćsobiepytanie:„Jaknaszedziałania
będąpostrzegane?Czybędąprzekonujące?Czyzostanąwpozytywnysposóbpo-
wiązanezinnymi?”[ś]wtympunkciedziałanieulegaprzekształceniu.Przestaje
byćwyrazistymodbiciemprzekonaniaczyideału.Jestterazwykalkulowanym–aż
powyraztwarzyipostawęciała–publicznymwystąpieniem,raczejpróbąwydania
sięszczerymniżsamąszczerością13.
Jestto–innymisłowy–problem,jakzachowaćautentycznośćwłasnych
działańwsytuacji,kiedystająsięoneprzedmiotemkomercjalizacjiipróbuje
sięjewłączyćjakokolejnyskładnikkulturykonsumpcyjnej.Jaksięwydaje,
wpełnidotyczytoprzypadkugruprekonstrukcyjnychijej–wPolscekrótkiej,
awrealiachZachoduowieledłuższej–historii.
Fenomengruprekonstrukcyjnychwpisujesięwszerszeijakżetypowe
procesyinstytucjonalizacjidziedzictwaiustanawianiamiejscpamięci.Naj-
szerzejopisałgo,jakopierwszybodajwtaksystematycznyiporównawczy
jednocześniesposób,DavidLowenthal.Zajmujesięonspołecznąhistoriąwy-
obrażeńnatematprzeszłości,jasnostawiającpytania:czynaszwspółczesny
stosunekdoprzeszłościróżnisięodtradycjiantycznych,średniowiecznych
iprzednowoczesnych–inaczymtaróżnicawłaściwiepolega?Wbrewpo-
tocznymprzekonaniom,żeprzeszłośćjestnamzawszedostępnawtakiejczy
innejpostaci(narracyjnej,materialnej,czystowyobrażeniowej)zawszejed-
nakowo,Lowenthalstawiatezę,że„przeszłośćtoobcykraj”
,akażdaformacja
społeczna,każdepaństwonarodowe,aleiimigranckiewrównymstopniu,
ciąglebudujeswoistedlasiebiereprezentacjetego,cominione,aleciągleważ-
neświadomościowo.Dziejenarodowe,spojrzenienaprzeszłewydarzenia,
epokiikonkretnepostacihistorycznetozawszekonstrukcjeintencjonalne
służąceewokowaniuminionychstanówrzeczynapotrzebyteraźniejszości.
Paradoksalnie,immniejspołeczeństwaskupiająsięnaprzeszłościwramach
ideipostępu,tymwiększąwagęprzywiązujądokonserwowaniawyobrażeń
tego,cojużnigdyniepowtórzysięworyginalnejpostaci,coprzeminęłona
dobre,tworzącjedynieosadywpamięci,którymisięróżnorakozarządza.Bar-
dzoczęsto,takżewPolsceostatniejdekady,przybieratopostaćznanychnam
jużztejksiążkiwojenkulturowych,rozumianychjakonierozstrzygalnyspór
owartości.
CałośćrozważańLowenthala,podzielonanatrzyodrębne,alenawiązują-
cedosiebiedziały(pragnienieprzeszłości,wiedzaoprzeszłościorazzmiany
wizjiprzeszłości),dotyczywielkiegozagadnienia:jakreagujemynaprzeszłość
ijakniąwswoisty(niezawszeuświadamianydokońcasposób)manipulu-
jemy.AutorskupiasięgłównienarealiachStanówZjednoczonychiAnglii,
13
K.Gergen,NasyconeJa.Dylematytożsamościwżyciuwspółczesnym,przeł.M.Marody,
Warszawa2009,s.256.
