Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
zTYP:STAWONOGI—ARTHROPODA
zPodtyp:tchawkodyszne—Tracheata
CzesławBłaszak
większaodsześciupar.Jeślijestwyróżnionyodwłok
tobraknanimodnóżykrocznych.Odnóżajednoga-
łęziste.
Pierwotnielądowestawonogioddychającetchawkami
Układnerwowyinarządyzmysłów.Zwójmóz-
otwierającymisięnasegmentachtułowiaiodwłoka.
gowy(nadprzełykowy)składającysięzproto-,deuto-
Ciałodzielisięnagłowę,tułówiodwłok(ryc.1.A,B).
itritocerebrum(ryc.3.A,B).Protocerebrumzośrod-
Występująwłaściwenarządygębowe—żuwaczki
kamikojarzeniowymi(ciałkagrzybkowate—corpora
iszczęki(ryc.2)idlategoniekiedyłączonesąze
pedunculata)ikomisurąoczną,deutocerebrumuner-
skorupiakamiwgrupęMandibulatawodróżnie-
wiająceczułki,natomiasttritocerebrumunerwiaseg-
niuodpozbawionychtychnarządówgębowych—
mentinterkalarny(odpowiedniksegmentuIIpary
Cheliceromorpha,któretworzągrupęAmandibulata.
czułkówuskorupiakówisegmentuchelicer),awięc
Tchawkodysznemająjednąparęczułków,stądniekie-
unerwiawargęgórnąigardziel.Zezwojemmózgo-
dynazywanesąAntennatawodróżnieniuodskoru-
wympołączonyjestkonektywąokołogardzielową
piakówmającychdwieparyczułków(Diantennata).
zwójpodprzełykowy,odktóregoodchodziłańcuszek
Znanychok.1200000gatunków.
brzuszny.Znarządówzmysłówwystępująwszystkie
charakterystycznedlastawonogów(foto-,chemo-
imechanoreceptory).Zwracająuwagęoczyfasetko-
Morfologiafunkcjonalna
wezbudowanezlicznychomatidiów(ryc.4).
Układpokarmowyiodżywianie.Występująwła-
ściwenarządygębowe(żuwaczkiiszczęki)orazwar-
Uwiększościtchawkodysznychwystępujesegmen-
gagórnaidolna.
tacjaheteronomiczna,awięcmożnawyróżnićtrzy
Przewódpokarmowyskładasięztrzechodcinków
tagmy:głowę,tułówiodwłok.Jedynieuwijów
ektodermalnegowyścielonegokutykuląiliniejącego
(Myriapoda)wyraźniejestzaznaczonasegmentacja
jelitaprzedniegoitylnegoorazjelitaśrodkowego
homonomiczna,aleodcinekgłowowyjestzawsze
zregułyzbłonąperytroficzną.Brakgruczołuwą-
dobrzewykształcony.Nagłowieznajdujesiępara
trobowo-trzustkowego.Jednakuniektórychwijów
czułków—antennae(odpowiednikczułkówIpary
(krocionogi)jelitośrodkoweotoczonejestwarstwą
skorupiaków—antennulae),oczy(złożoneiproste)
komórek(„komórkiwątrobowe”),doktórychprze-
orazwłaściwenarządygębowe(żuwaczkiiszczęki)
nikająproduktytrawieniaiktóremogągromadzić
różniewykształconeuposzczególnychgruptchaw-
glikogen.Tchawkodyszneodżywiająsięniezwykle
kodysznych.Tułówzaopatrzonywodnóża,przy
różnorodnie:odformmięsożernych,przezroślino-
czymusześcionogich(Hexapoda)jesttostałaliczba
żerne,detrytusożerne,grzybożernepoformypa-
odnóży—trzypary,natomiastuwijówliczbata
sożytniczeodżywiającesiępłynamiciałaswoich
jestzmiennawposzczególnychgromadach,zawsze
gospodarzy.Różnorodnytypodżywianiapowoduje
Diagnoza
