Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Anatomia35
Hormonypłciowewytwarzanewgonadachmają
wpływnapojawianiesięcechpłciowychiprzebieg
dojrzewaniaosobnika,atakżesterujączynnościami
związanymizrozrodem,wtymprzygotowanie
macicydookresuciąży.
Układoddechowy.Zadaniemukładuoddecho-
wegojestdoprowadzenietlenuorazwyprowadzenie
dwutlenkuwęgla.Tlentransportowanyjestprzez
układkrwionośnypocałymcieleiprzekazywanypo-
szczególnymkomórkom(oddychaniewewnętrzne).
Natomiastpobieranietlenuprzezpłucaiprzekazy-
waniedokrwitooddychaniezewnętrzne.Układod-
dechowymożnapodzielićnadrogidoprowadzające
powietrzeinarządoddechowy.Pierwszymodcinkiem
drógoddechowychjestjamanosowa(cavumnasi),
doktórejpowietrzedostajesięprzeznozdrzaprzed-
Ryc.41.Nadnerczakota.
nie(nares)znajdującesięnakońcunosa,anastępnie
1–aorta,2–pieńtrzewny,3–tętnicakrezkowagórna,
przeznozdrzatylne(choanae)dostająsiędogardzieli
4–tętnicanadnerczowo-lędźwiowalewa,5–tętnicaprze-
ipoprzezkrtańdotchawicy.
ponowa,6–nadnerczelewe,7–nerkalewa,8–moczowód
Ussakówwspólnepołączeniedrogipokarmowej
lewy,9–żyłanerkowalewa,10–tętnicanerkowaprawa,
zoddechowąjestbardzokrótkieiograniczasiędo
11–żyłaczczatylna(wgTurnerazaSzarski,1976,zm.)
gardzieli.Wtórnepodniebieniewarunkujebezpiecz-
nerozdzielenieskrzyżowaniadrogioddechowejipo-
sodowo-potasowejorganizmuorazciśnienia.Regu-
karmowej.Dlawiększegobezpieczeństwazostaławy
-
lowanyjestrównieżmetabolizmwęglowodanów,
kształconakrtań(larynx)jakonowyorganussaków.
białek(kortyzon)ilipidóworazkontrolowanejest
Ujściekrtanidogardzielichronifałdbłonyśluzowej
prawidłowefunkcjonowanieukładusercowo-na-
zregułyzeszkieletemchrzęstnym.Tworzyonpłyt-
czyniowego,nerek,układuodpornościowego,mięś-
kę–nagłośnię(epiglottis),którazamykakrtańprzy
niszkieletowychiwątroby.Korabierzerównież
połykaniu,abypokarmniedostałsiędotchawicy.
udziałwreagowaniuorganizmunastres.Składasię
Odstronybrzusznejkrtańpokrytajestchrząstkątar-
ztrzechwarstw:zewnętrznej(kłębkowatej),środkowej
czowatą(cartilagothyreoidea).Uogromnejwiększości
(pasmowatej)iwewnętrznej(siatkowatej).Wwar-
ssakówkrtańmusibyćzamykana,abyniedostałsię
stwachtychsąprodukowanezcholesteroluhormony
pokarmdodrógoddechowych.Uniektórychssaków,
steroidowe.
np.uzębowychwaleni,udwóchrodzinnietoperzy
Wrdzeniunadnerczymagazynowanajestgłównie
(Rhinolophidae,Desmodontidae)orazukretanastę-
adrenalina,którabierzeudziałwreakcjachstreso-
pujestałewsunięcierurkowatejczęścikrtanidonoz-
wych(walkaiucieczka).Częśćrdzeniowastymuluje
drzytylnych.
glikogenolizę,czyliuwalnianieglukozyzglikogenu
Niektóressaki(pies,człowiek)mająmożliwość
wwątrobieimięśniachszkieletowychwmomentach
odchylanianagłośnikuprzodowi,copowoduje
hipoglikemii.
otwarciekrtanidojamygębowejimożliwośćoddy-
Gonady(jądra–testesusamców,jajniki–ovariausa-
chaniaprzezotwórgębowy.
mic)sąnarządamirozrodczymi(zwykleparzystymi)
Wewnętrzukrtaniznajdująsiędwieparybłonia-
produkującymigamety(plemnikiikomórkijajowe)
stychfałdów,zktórychpierwszaparatofałdykie-
orazhormonyodgrywającerolęwregulacjirozrodu
szonkikrtaniowej(plicaeventriculares),aponiżejpo-
zwierząt.Głównymihormonamisteroidowymipro-
łożonesąfałdystrungłosowych(plicaevocales);są
dukowanymiprzezjądrasąandrogeny(testosteron
oneodpowiedzialnezawydawaniegłosu,któryjest
jakogłównyhormonandrogenowyjestniezbędny
modyfikowanyprzezgardziel,zęby,język,policzki
dlaspermatogenezy)orazestrogeny.Estrogenysą
ijamęnosową.
głównymihormonamisteroidowymiprodukowany-
Narządyoddechowessakówwykazująwielecech
miwjajnikach(niezbędnedlaproliferacjiendome-
apomorficznych.Żebrapiersiowełączącsięzmost-
trium)orazdrugihormonprogesteron(niezbędnydo
kiemtworząklatkępiersiową,którawdolnejczęści
implantacjizarodkaidoutrzymaniaciąży).
zamkniętajestumięśnionąprzeponą(autapomorfia
