Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Cześćiwartośćjednostki.
SłowoodRedaktoraNaukowego
Wpoprzednichtomachwskazałemnanajistotniejszewartościwkulturzeanty-
cznej:naprawdę,dobroipiękno,którewciążsążyweweuropejskimsposobie
myślenia,choćwymagajązdecydowanejobronyprzedrelatywistycznymimnie-
maniamiludziniepotrafiącychdążyćdowolności.PodobniebyłowVwieku
przedChrystusem.Toprzecież,jakpamiętamy,Sokrates(469–399)broniłnie-
zwyklekonsekwentnieprzezcałeswojeżycieprawakażdegoczłowiekadoszu-
kaniaobiektywnejprawdy,dobraorazpięknawżyciuidziałaniuludzi.
TerazpragnęzwrócićuwagęCzytelnikanatrwałewartości,jakiestarożyt-
niGrecyprzypisywalikażdemuczłowiekowi.Znichnajcenniejszajestcześć
(timé–rzeczownikrodzajużeńskiego,timán–czasownik‘czcić’),inaczejtłu-
macząc:godność,wartość,zktórejpoczuciemczłowieksięrodzi.Maona,zda-
niemgreckichpoetówifilozofów,dwawymiary:jedenindywidualny,niemal
intymny,sprowadzającysiędomyśleniaosobiewkategoriachszacunku,jaki
każdyznasmawstosunkudosamegosiebie.Utratategoszacunkukończysię
ustarożytnegoGrekasamobójstwem.Drugiwymiarmacharakterspołeczny:
toszacunekicześć,jakiewobecjednostkimająinni.OdczasówHomera,czyli
odponad2700lat–mówiącinaczej,odpoczątkóweuropejskiejcywilizacji–
utrwaliłosięwśródwolnychGrekówprzekonanie,żekażdemuczłowiekowina-
leżnesącześćiszacunek.WksiędzeXXIIOdysei(w.412in.)czytamyoreakcji
OdysanazachowaniestaruszkiEuryklei,jegoniani,którawidzącwmegaronie
trupypobitychzalotnikówizwycięskiegoOdysa,jużmiałakrzyknąćwpodzi-
wienadtakwielkimjegoczynem,alepowstrzymałjąsłowami:
Wsercucieszsię,staruszko,aodkrzykówsięwstrzymaj;bezbożnatorzeczchełpićsię
nadpobitymimężami.Wolabogówichzmogłaiwłasnazbrodnia:nieuszanowaliniko-
gozludziziemskich,złegoczydobrego,ktokolwiekbydonichprzyszedł.
OkreśleniezłyidobryuHomeraniemajeszczeznaczeniamoralnego,ale
społeczne:złytoczłowiekniskiegopochodzenia,adobryto,powiedzmy,ary-
