Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
PojęciejudaizmuihellenizmuwesejachBenjaminaFundoianu...
21
żydowskiegowRumuniipoczątkówXXwieku,dotkniemytuwięcprzestrzeni
awangardy,naktórejpowstaniewpłynęłowdużejmierzezderzenieperyferii
sztetlazukierunkowanymnaodnalezienieetnicznegosubstratunarodurumuń-
skiegocentrumkraju.
***
Fundoianu(awłaściwieBenjaminWechsler,pseudonimartystycznytwórcypo-
chodziodnazwyposiadłościwiejskiejdziadkazestronyojca,nFundoaia”,która
wwyobrażeniachmłodegoBenjaminanabrałacharakteruwręczmitycznego)
pochodziłzniezwykleaktywnejkulturalnierodzinyŻydówmołdawskich,od
dzieckabyłwięcgłębokozanurzonywewschodnioeuropejskiejtradycjiżydow-
skiej.Braciajegomatki,MosesiEliasSchwarzfeldowiebyliredaktoramina-
czelnymidwóchczasopismżydowskich:nRevistaizraelita”(Czasopismoizra-
elickie)inFraternitatea”(Braterstwo),każdyznichbyłteżautoremważnych
opracowańnatemathistoriispołecznościżydowskich.Natomiastjegodziadek
BenjaminSchwarzfeld,członekintelektualnegoruchuŻydóweuropejskichHa-
skala(hebr.‘oświecenie’),byłpoetątworzącymwjęzykuhebrajskimorazza-
łożycielempierwszychnowoczesnychszkółżydowskichwMołdawii(Salazar-
Ferrer2005:12).RównieżatmosferawrodzinnychJassachsprzyjasięganiudo
tradycjiżydowskiej:podkoniecpierwszejwojnyświatowej,kiedypojawiasię
namacalnaperspektywaotrzymaniaprzezŻydówprawobywatelskich,liczna
iodwiekówteterenyzamieszkującaspołecznośćżydowska(w1930rokuJassy
będąposiadać112synagog!)przeżywaprawdziwyrenesanskulturowy,charak-
teryzującysięodkryciemnanowoliteraturyjidyszorazzainteresowaniemju-
daizmemistudiamihebrajskimi(Volovici1999:9).Dowszystkichtychsprzy-
jającychwarunkównależydołożyćjeszczeinspirującądlamłodegoFundoianu
znajomośćztworzącymwjidyszpoetąJacobemGroperem(1890-1968).Sam
twórcawesejuCuvintedespreunprieten(Kilkasłówoprzyjacielu)podkreśla
fundamentalnąrolęGroperawukształtowaniujegotożsamościipoczuciaprzy-
należności:
Byłtakiokres,kiedyszukałemswojejdrogi,zdziwionyfaktem,iżzamoimiplecaminie
byłożadnejprzeszłości,amojeusposobienieażprosiłosięojakąśtradycję.[ś]Potrzebo-
wałemojca,tradycji,dziedzictwa.IwtedypojawiłsięGroper[ś].Groperwziąłmnieza
rękęipoprowadziłdoportretumegodziadka:BenjaminaSchwarzfelda.Zrozumiałem,że
tostamtądpochodzitradycja.PowróciłemdokorzeniidoBiblii.Powróciłembezpośred-
niodojudaizmu,niedosyjonizmu(Sorescu2011:20).
NiezwykleważnedlarozwojuintelektualnegoFondane’abyłorównieżpo-
znaniepoetyAvramaSteuermana-RodionaorazAvramaLeibZissu,redaktora
naczelnegoczasopismanMantuirea”(Zbawienie).Itowłaśniedlategoperiody-
kupopełniaFundoianuwroku1919serię11artykułówzebranychpodtytułem
Iudaismşielenism,będącychjegopierwsząpoważnąpracąocharakterzefilo-
