Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
PojęciejudaizmuihellenizmuwesejachBenjaminaFundoianu...
23
Powinniśmybyćprzyjaciółmidrzewaiciszy.Wtedywłaśnieowocorazspokójsamewpad-
łybydonaszychrąk.Myjednakwybraliśmytrudniejsząścieżkę.Wybraliśmydrogęlogiki,
kopiującpejzaże,któreumacniająnaszeparadoksalnemyśli(Fundoianu1999:121).
JudaistyczneszukaniewrzeczachprawdyprzeciwstawiaFundoianugreckie-
muposzukiwaniupiękna,analizęduchowościgreckiejrozpoczynającodstwier-
dzenia,iżGrecynieznalimoralności,ponieważwichkulturzenieistniałopoję-
ciewolnejwoli,wszystkobowiempodporządkowanebyłowykładnifatalizmu.
Niemoglioniwybieraćpomiędzydobrymazłym,ponieważznalitylkojeden
rodzajaktu-tegodokonanego(Fundoianu1980:100).Hellenizmcharakteryzo-
wanyjestprzezestetyzm,nadrzędnywobecświadomości,apodrzędnywobec
przeznaczenia(Milancovici2011:V2-366).
Autorwswymstudiumkomparatystycznymprzeciwstawiaegzogeniczność
myśleniahellenistycznegoendogenicznościmyśleniajudaistycznego.Kontrast
tenwyjaśniaFundoianunaprzykładzieróżnicpojawiającychsięwsztuceobu
kręgówcywilizacyjnych-sztukazradzającasięspontaniczniezumysłówegzo-
genicznychmierzy,obliczaprzedmiotynależącedorzeczywistościzewnętrznej,
wykorzystującprzytymcałkowicieprzestrzeń.Ideeendogenicznesąnatomiast
wynikiemodczućwewnętrznych,niesązainteresowanerozmiarami,proporcja-
mirzeczyiniemożnaichzredukowaćdopojęciaprzestrzeni.Takwięcwedług
Fondane’asztukagreckarealizujesięwprzestrzeni,podczasgdysztukażydow-
skarealizowanajestpoprzezzjawiska,azatemodbywasięwczasie(Fundoia-
nu1999:135).Dorozwinięciaswejmyślimłodytwórcawykorzystujefilozofię
Bergsona,przywołującjegodualizmłączącyprzestrzeńzmaterią,aczaszdu-
chem.Przestrzeńjestwięcilością,aczasjakością.NatejpodstawieFundoianu
pozwalasobienazwaćsztukęgreckąprzestrzenną,ażydowską-psychologicz-
ną.Wkrągtejpierwszejzaliczawzrok,językpisany,porządek,proporcje,sy-
multaniczność,rzeźbę,malarstwo,architekturę,wkrągdrugiej-słuch,język
mówiony,ruch,rytm,poezję,muzykę,następstworzeczy,taniec(Fundoianu
1999:136-137).
Możnasiępokusićostwierdzenie,iżpodczasposzukiwaniacharaktery-
stycznychcechtradycjiżydowskiej,wyjaskrawionychpoprzezpostawienieich
wopozycjidocywilizacjihelleńskiej,Fundoianuodbyłwpewnymsensieswą
duchowąpodróż,którapomogłamuodkryćźródłajudaizmu(Fotiade1998:35).
NadługoprzedpoznaniemfilozofiiegzystencjalnejSzestowamłodymyśliciel
wJudaizmieihellenizmiedokonujeponiekądidentyfikacjijudaizmuzmyśle-
niemegzystencjalnym,wmiaręrozwijaniaswejmyśliwynosionnaświatło
dziennezagadnieniaesencjalnedladyskursuegzystencjalnego,któregowyraz
znajdzieniedługouswegomistrza(Fotiade1998:35).Żydowskiświatrodzin-
nejMołdawiiorientujegowstronęmistycyzmu,irracjonalnegopostrzegania
świata;jegozdaniem,cobezwątpieniaodkrywajegoinspiracjęKierkegaar-
dem,wiarazawieszaważnośćwszelkichzasadetycznychoraznormracjonal-
negomyśleniaioznaczabezwzględnązgodęnaabsurdiparadoks,nacoprzy-
kłademmożebyćgotowośćAbrahamadoofiarowaniaIzaaka.Zbioremesejów
