Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Warunkite(ikonsekwencje)sąjednaktakżeczymś,cozostało
spostrzeżonelubmożezostaćspostrzeżone–sąpoprostuinnym
elementemtegosamegozwiązku–takwięcionemająswojewarunki
itd.,itd.Taknaprzykładzasadaprzyczynowościpozwalaprzejść
odjakiegośstanurzeczydopojęciajegowarunku(przyczyny),ten
zkoleikażezapytaćowarunek(przyczynę)itakdalej.(„Przyich
pomocy(...)wznosisię[rozum–K.M.](...)docorazbardziej
odległychwarunków”).
3.Ważnośćzasadimmanentnychograniczasię,jakztegowidać,
dodoświadczenia.Jednakżemyśląc,niezatrzymujemysiętam,gdzie
doświadczeniesiękończy.Wybiegamymyśląpozato,czego
doświadczamy.Cotowłaściwieznaczy?
a.Myśleniepoleganietylkonabezustannymposzukiwaniu
warunków–dążymytakżedoznalezieniawarunkówostatecznych,
awięcczegośbezwarunkowego.Myślpostępujenietylkowedlezasad
immanentnych(awięcjestnietylkowiedząempiryczną),lecztakże
wedle„zasadybezwarunkowości”głoszącej,że„gdziedanejestcoś
warunkowego,danejesttakżecośbezwarunkowego”(A307).Zasada
taniejestjużzasadąpowiązaniajednegopojęciaempirycznego(tj.
pojęciaczegoś,cojestlubmożebyćspostrzeżone)zdrugim.Niemówi
oczymś,cospostrzeżone,leczosposobiewiązaniaspostrzeżeń;głosi
poprostu,żeposzukiwaniewarunkówniemożeciągnąćsię
wnieskończoność.„[Inaczej–K.M.]jego[rozumu–K.M.]praca
musiałaby(...)zostaćzawszeniedokończona,gdyżpytania[tj.kolejne
pytaniaowarunki–K.M.]nigdynieprzestająsiępojawiać”.Zasada
bezwarunkowościniemożewięcnaturalniesprawdzićsięlubnie
sprawdzićwdoświadczeniu:mówipoprostuoczymśinnym.(„Zasady
tenieuznająjużżadnegoprobierzadoświadczenia”).Poszukiwanie
wdoświadczeniu,awięcwśródpojęćempirycznych,pojęciaczegoś
bezwarunkowegobyłobyoczywiściedaremne–każdepojęcie
wchodzącewskładdoświadczeniajestprzecieżzzasadyelementem
większejcałości,członemnieskończonegołańcuchapowiązań,awięc
jestpojęciemczegośuwarunkowanegoiwarunkującego.Aleniejest
todowódnaniemożliwośćpojęciaczegośbezwarunkowego;toraczej
postępowaniepodobnedoszukaniatwierdzeńwstawie.Dowodzi
totylko,żeoczymś,cobezwarunkowe,niemożemymiećwiedzy
