Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Zasadasamizdatu
•
15
wyłączniedlagronazamkniętego,aniteżpóźniejsze,zkońcalatsześćdziesiątych
izpoczątkulatsiedemdziesiątych,edycjesłoweńskiejgrupyOHO,wydawane
własnymsumptem,choćionewyrastałyzambicjitworzeniakulturyalternatyw-
nejwobecobowiązującychoficjalniewzorców.
Obiegsamizdatowystwarzałjuzwtamtychczasachidodziśstwarzaznacz-
neproblemyedytorskie.Dziełarozpowszechnianewodpisach,wprzedrukach
zprzedruków,byłybowiemszczególnienarażonenaskażenia.Polskitłumacz
Hrabala,PiotrGodlewski(publikującywsamizdaciepodpseudonimemPaweł
Heartman),zaznaczałwposłowiudoZbytgłośnejsamotności,żedlawyelimino-
waniaewentualnychbłędówiopuszczeńprzepisywaczyposługiwałsiętłuma-
czącdwomaróżnymimaszynopisamiczeskiegooryginału.Amalrikzaśpisał,że
swójszkicCzyZwiązekRadzieckiprzetrwado1984roku?zanim„puściłwsa-
mizdat”,wydrukowałnaZachodzie,żebyuniknąćw„tamizdacie”przedrukuna
podstawienierzetelnegoodpisu.
Wkontekścieczeskimtakimwielkimproblememedytorskimstałasiętwór-
czośćHrabala.PozycjategoautorawCzechosłowacjibyłabowiemszczególna.
Hrabaltworzyłodkońcalattrzydziestych,alezadebiutowałdopierow1963roku
nafaliliberalizacjipolitykikulturalnej.Alenawetwówczasmusiałprzysposabiać
swojetekstywyobrażeniomotym,cojestcenzuralne.Otymjednakczytelnicy
wpołowielatsześćdziesiątychniewiedzieliidopieropostępującadalejliberali-
zacja,dziękiktórejHrabalzacząłwydawaćstarszerękopisy,kontaminowaćsta-
retekstyznowymi,odsłoniłanieznanąprehistorięjegopisarstwa,fazęrękopi-
śmiennicząsprzedoficjalnegodebiutu.
Wlatachsiedemdziesiątychpozycjapisarzastałasięjeszczebardziejschizo-
idalna.Hrabal,mimożeaniw1968rokuniepodpisałmanifestu2000słów,ani
w1977niezostałsygnatariuszemKarty77,byłprzezkilkalatpisarzemniewy-
dawanym.Alewpołowielatsiedemdziesiątychposzedłnapewienkompromis
zwładzą(czyteżkompromistenzostałmunarzucony)iporazdrugizaczął
przysposabiaćniektóreswojetekstydodruku.Niektóreznichweszłyjednak
równocześniewobiegsamizdatowylubzostaływydanenaemigracji,anawet
doczekałysięprzekładównajęzykiobce.WtensposóbażdowydaniaDzieł
zebranych(jużpoaksamitnejrewolucji,wlatach1992–1997)istniał„podwój-
nyHrabal”,oczymwiedziałjedyniekrąg„czytelnikówwtajemniczonych”
,do
którychnależelirównieżzagranicznibohemiści,zajmującysięczeskąliteraturą
współczesną,literaturoznawcyitłumaczepolscyiwęgierscy,niemieccy,francu-
scyiwłoscyorazamerykańscy,żebywymienićreprezentantówtychjęzyków,na
któreHrabalatłumaczononajczęściej.
Hrabaldotejsytuacjipróbowałdorobićprogram,mieszczącysięzresztądo-
brzewjegoawangardowejpoetyce;naprzykładkończącrękopisObsługiwałem
angielskiegokrólawezwaniemdoprzyjaciół,przyszłychczytelników,żeby–jeśli
samdotychtekstówjużniepowróci–zcyklupięciuopowiadańpowiązanych
historiążyciabohatera„wykroili”(jakpowiadał)zgrabnąpowieść.Tasytuacja
