Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Sposóbbadaniaimetoda:pluralistycznenarracjeoEuropie…
27
możnaokreślić,badającgęstośćsiecikanałówkomunikacyjnychpoświęconych
konkretnymtematom,naprzykładpolitycznemuikulturowemukształtowi
Europy.Wsferachpublicznychpozaintensywnąkomunikacjąwystępujeczę-
stotakżekonsensusuczestniczącychwniejaktoróworazwspólneprzekonania
dotyczącefunkcjonowaniaspołeczeństwa.Dostępdostruktursferypublicznej
umożliwiastworzenieanalogiimiędzynarracjamioEuropieausytuowaniem
ichautorówwspołeczeństwie.
ZapomocąkoncepcjiDmieszczańskiejsferypublicznej”JürgenHabermas
pokazał,jakwwynikudziałańracjonalniemyślącegoobywatelapowstawały
nowestandardykomunikacjispołecznej.Koncepcjatazawieradyskursywno-
-etycznyideałswobodnejkomunikacji.WkonsekwencjiHabermaswykluczył
zanalizyDformyreglamentowanejsferypublicznejdyktaturwwysokorozwi-
niętychspołeczeństwachprzemysłowych”28.Wnowymwydaniuswegodzieła
opisałDpowrót”sferypublicznejispołeczeństwaobywatelskiegodowschod-
niejEuropyjakoDopóźnionąrewolucję”.ZareagowałtakżenakrytykęGeoffa
Eleya,przyznając,żewXXstuleciuistniałyoboksiebieróżnesferypubliczne
29
.
KrytycykoncepcjiHabermasauważali,żeniejestonawstanieopisać
rzeczywiścieswobodnejkomunikacjianiwyjaśnić,jakwstrukturachsfery
publicznejkontrolowanyjestprzebiegdyskursu.Ichzdaniemkażdanorma
-
tywnieokreślonasferapublicznamacharakterwykluczającyiztegopowodu
nienadajesiędopełnieniafunkcjiDwystarczająco”idealnegowyobrażenia
komunikacjispołecznej.Hegemonialnycharaktermieszczańskiejsferypublicz-
nejpoleganaprzekazywaniujejczłonkomtechnikikontrolowaniadyskursu
orazwykluczaniuzeńmniejszościiinnychmarginalizowanychśrodowisk
30
.
Współcześnibadaczeodchodząodetyczno-normatywnejorientacjikoncepcji
Habermasaitraktująstrukturysferypublicznejjakokategorięanalityczną.
Poszczególnesferypublicznerozróżniasiępodługstopniaichorganizacji
iinstytucjonalizacji31.
Takżewhistoriografiizajmującejsiędyktaturamikomunistycznymisfery
publicznesąrozumianejakoprzestrzeńkonstytuowanaprzezkomunikację.
Zsilnegozhierarchizowaniaiscentralizowaniakomunikacjiwynikająspecyficzne
struktury,wktórychpodlegająceścisłejregulacjiżyciepubliczneotoczonejest
28J.Habermas,Strukturalneprzeobrażeniasferypublicznej,tłum.W
.Lipnik,M.Łukasiewicz,
Warszawa2008,s.53.
29Tamże,s.6-7.
30N.Fraser,RethinkingthePublicSphere.AContributiontotheCritiqueofActuallyExisting
Democracy,[w:]HabermasandthePublicSphere,red.C.Calhoun,Cambridge,Mass.1992,
s.109-142.
31AfterHabermas.NewPerspectivesonthePublicSphere,red.J.M.Roberts,N.Crossley,Oxford
2004;Öffentlichkeit,öffentlicheMeinung,sozialeBewegungen,red.F
.Neidhardt,Opladen1994.
Zob.podsumowującoizperspektywąnadebatyeuropejskieH.Schulz-Forberg,TheEuropean
PublicSphereandtheTransnationalHistoryoftheNotionofEuropeafter1945,[w:]EuropaimOst-
block.VorstellungenundDiskurse1945–1991,red.J.M.Faraldo,P
.Gulińska-Jurgiel,Ch.Domnitz,
Köln2008,s.37-59.
