Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
cesarzaKarolaVz1532roku(ConstitutioCriminalisCarolina).Niesąbowiem
znaneźródła,wedlektórychdecyzjąwładzyjakiegokolwiekszczeblawspo-
mnianakodyfikacjamogłabysięstaćpodstawąorzekaniawsądachmiejskich
wPolsce.NatomiastB.Groickiopublikowałporazpierwszyzmodyfikowa-
nyprzekładConstitutioCriminalisCarolina-Postępek-jużw1559roku,
awięczaledwie27latpowydaniuaktuwRzeszy.Zpewnościąuczyniłto
zpowoducorazwiększejpopularnościtejkodyfikacjinaziemiachpolskich,
poprzezswojedziełoprzyczyniającsięzarazemdoutrwaleniapraktykiorze-
kaniawPolscewłaśnienajejpodstawie14.Możnazatemśmiałostwierdzić,że
przypadkistosowaniawsądachmiejskichwPolsceCarolinywprzekładzie
B.Groickiegoopierałysięnazwyczaju15.Należyprzytymponowniepodkre-
ślić,iżConstitutioCriminalisCarolinazewzględunafaktwydaniajejprzez
cesarzanienależydoźródełprawasasko-magdeburskiego.Biorącprzeto
poduwagępowyższezagadnienia-którerozwiniętezostanąwdalszejczę-
ściopracowania-sądzę,żeanalizapojęciazwyczajuiprawazwyczajowego
wpolskimprawiemiejskimwymagapróbyusystematyzowania.
Podpojęciemźródełprawarozumiemnajczęściejźródłaprawawsen-
sieformalnymlubwyjątkowowsensieinstytucjonalnym(naprzykładgdy
mowajestomonarszejakoorganieprawodawczym).Natomiastdzieła
B.GroickiegoiP
.Szczerbica(takżesporadycznieinnychpisarzy-prawników,
zarównopolskich,jakteżobcych),stanowiąceźródłapoznaniaprawa,dla
uproszczeniaokreślamjakopublikowane(lubpisane)źródłaprawamiejskie-
go,ewentualniepomnikiprawamiejskiego.Zapiskisądowewykorzystywane
wostatnimrozdzialeniniejszejpracysąźródłamipoznaniaprawamiejskie-
gowtakimsamymstopniu,jakźródłapublikowane.Biorącpoduwagęinne
terminystosowanewniniejszymopracowaniu,korzystałemwtymzakresie
J.Reszczyński,SądownictwoiproceswkodyfkacjiMaciejaŚliwnickiegoz1523roku.Owpły-
wachprawarzymskiegoiprawobcychnamyślprawnąpolskiegoOdrodzenia,Kraków2008.
14WuzasadnieniuwydaniaPostępkuB.Groickiniewskazujemotywówswojejpracy,lecz
jedyniepodkreśla,iżskoronwKoroniePolskiejwszystkiemiasta,wsiiszlachtamajątouprzy-
wilejowanie,żemogąsądzićnagardłozłoczyńcę,tedykażdemucopotrzebawiedzieć,jakosię
wtakichrzeczachmazachować,abynieskwapliwie,alezBożąbojaźniąwtakichrzeczachroz-
tropnieasprawiedliwiepostępowali,chcącujśćkaraniaagniewuBożego”
.Postępek,s.2[nlb].
Jakwidać,autoremkierujetutajtroskaonależytesprawowaniewymiarusprawiedliwości
wsprawachkarnychwsądachpolskich.Dlaczegojednakinajakiejpodstawieautortwierdzi,
iżtenakuratsposóbsądzenia,któryzamieszczonyjestwPostępku,mabyćtymwłaściwym?Co
upoważniaautoradodomniemania,żestosowanietejokrutnejustawyjestzgodnezwoląBożą
(czyliuchronisędziegoodwspomnianegongniewuBożego”)?Czykierujenimautorytetpra-
wodawcy(cesarza),czyjakieśinnewzględy,jaknaprzykładzwyczajoweorzekaniewPolsce
napodstawieCaroliny?NatepytaniaB.Groickinieudzielawswejprzedmowieodpowiedzi.
15Możnapokusićsięostwierdzenie,iżprocestegorodzajuprzebiegazatemodwrotnieniż
wprzypadkuspisywanianormzwyczajowych,którenastępniezostająprzekształconewpra-
wo.Tutajtoprawopisanestajesięnaskutekpraktykiprawemzwyczajowym.
16
