Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
starciuzEuropąstojąnaprzegranejpozycji.ArabskimyślicielIbn
Chaldun,autorjednegoznajstarszychtekstówsocjologicznychw
kulturzemuzułmańskiej1,jużwtedypisał,żecywilizacje,które
przegrywająwojnyzinnymi,natychmiastzaczynająnaśladować
realnychlubpotencjalnychzwycięzców.Podobniewyglądała
westernizacjaRosji,Japoniiczyinnychkrajów.Procestenzacząłsię
jużwostatnichstupięć-dziesięciulatachtrwaniaImperium
Osmańskiego.Celembyłostworzenienowejtureckiejtożsamości.
Polityczneikulturalnemodele,którymiposługiwałasięelitaImperium
OsmańskiegoodkońcaXIIIdopoczątkówXIXwieku,pochodziłyz
Persji,aleodwiekuXIXzaczętojakowzorzectraktowaćkulturę
francuską,aszerzej:europejską.Dlapokoleniamoichdziadków,a
potemdlageneracjimojegoojcaczymśnaturalnymbyłoszukanie
inspiracjinaZachodzie.
1Mowaoal-Muqaddima,ﻟ
ة,pierwszejzsiedmiuczęścinapisanegoprzezIbn
ﻣ
ﺪ
ّ
ﻘ
ﻤ
ChaldunawwiekudziewiętnastulatdziełapodtytułemKitābal-
ʿ
ibar,któregoautograf
datowanyjestnarok1351iprzechowywanywbiblioteceEscorial.PierwotnieKitāb
al-
ʿ
ibarmiałprzedstawiaćhistorięludówberberyjskich,wostatecznejwersjizawiera
równieżobszernewywodyzzakresunaukiocywilizacjiikulturze.WieleideiiteoriiIbn
Chaldunamiałowpływnarozwójdyscyplinnaukowychświatazachodniego,naprzykład
objaśnieniaprzyczynpowstawaniazyskuikapitałusąuznawanezaprekursorskiewobec
teoriiwartościKarolaMarksa.Warabskimobszarzejęzykowymdziełoprzyczyniłosię
douzasadnieniasprzeciwuwobeckolonializmu(jeśliniezaznaczonoinaczej,przypisy
pochodząodredakcji).
PoruszasięPanswobodniemiędzyWschodemaZachodem,a
jednakwewstępiedoStambułunapisałPan,żeinaczejniżpewni
pisarze(międzyinnymiConrad,NabokovczyNaipaul)niemógłby
Pannigdyporzucićswojegomiejsca,zmienićjęzyka,miasta,kraju,
cywilizacji.
Czujęwręczprzymusżyciawjednymmiejscu,wjednymmieście,
natejsamejulicy.Tomojareakcjanaekspansywnąwielokulturowość,
któraświęcitriumfynaZachodzie.Szanujęirozumiemtęideę–dzięki
niejmożemywalczyćznacjonalizmem.Jednakwbrewprzekonaniu,
żetylkoidiocinigdyniezmieniająmiejscazamieszkania,większość
ludzinaświecienaprawdętrwawjednymmiejscu.Wedługdanych
UNESCOdziewięćdziesiątsiedemprocentludzkoścideklaruje,
żemieszkaw„domu”(któryróżniemożnarozumieć:jakokonkretny
budynek,miasto,krajetc.).Byłtakiokreswmoimżyciu(trwający
piętnaścielat),gdywogóleniewyjeżdżałemzeStambułu.Podróżować
