Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
10
ŻyciereligijneTatarównaziemiachWielkiegoKsięstwaLitewskiegowXVI–XIXw.
dyplomatycznych5.TematykatatarskawystępowałarównieżwpracachoTurcji
czyislamie6.
Choćsprawywojskoweikwestiestosunkówwzajemnychzajmująuwagęuczo-
nych,toniktdodziśniepokusiłsięopróbęmonograficznegoujęciażyciareligij-
negoTatarów.Dotejporywliteraturzeprzedmiotuomawianojedyniewybrane
aspektyżyciareligijnegolubopisywanosamislam.Pierwsząbodajpracązajmu-
jącąsięzagadnieniamireligiiTatarówjestpaszkwilPiotraCzyżewskiegoAlfurkan
tatarski…7Drugąpracęstanowizaśodpowiedźnaówpaszkwil,którąnapisał
nieznanynambliżejTatarAzulewiczpodtytułemApologiaTatarów(1630).
WiekXIXprzyniósłniecowięcejliteraturyzwiązanejzTatarami,jednak
wwiększościnadalbyłatohistoriawojskowości.Zanajpoważniejsząrozprawę
poruszającątematyzwiązanezislamemnależyuznaćWykładwiarymahometań-
skiejpióraJózefaSobolewskiego8.Wsposóbpośrednidoaspektówreligijności
odnosiłosięopublikowaneprzezAntoniegoMuchlińskiegoZdaniesprawy9.
KwestietatarskieporuszałrównieżTadeuszCzacki10.OTatarachpisałteżJulian
Bartoszewicz11.Istotnezreligijnegopunktuwidzeniabyłoogłoszeniedrukiem
pełnegoprzekładuKoranu,któregoautorstwoprzypisujesięJanowiTarakBu-
czackiemu12.
KolejnepraceoTatarachpowstawaływokresiemiędzywojennym.Wówczas
przedewszystkimukazałasiędrukiemcennaiobszernamonografiaStanisława
Kryczyńskiego.Byłatopierwszapróbazebraniaiopracowaniawiedzynatemat
społecznościtatarskiej13.WokresieIIRzeczypospolitejpowstałokilkaprac
przyczynkarskichzwiązanychztematemżyciareligijnego–ichautoramirównież
5D.Skorupa,Stosunkipolsko-tatarskie1595-1623,Warszawa2004.
6T.Mańkowski,Orientwpolskiejkulturzeartystycznej,Wrocław–Kraków1959;idem,Sztuka
islamu,oprac.Z.Żygulski,Warszawa1959;J.Reychman,OrientwkulturzepolskiegoOświecenia,
Wrocław–Warszawa–Kraków1964;A.Dziubiński,NaszlakachOrientu.HandelmiędzyPolskąaIm-
periumOsmańskimwXVI-XVIIIwieku,Wrocław1998;idem,Stosunkidyplomatycznepolsko-turec-
kiewlatach1500-1572wkontekściemiędzynarodowym,Wrocław2005;J.Hauziński,Tropemmuzuł-
mańskichdziejów,Toruń2007;D.Orłowski,Chocim1673,Warszawa2007.
7P
.Czyżewski,Alfurkantatarskiprawdziwynaczterdzieściczęścipodzielony,Wilno1616.Kry-
tycznymomówieniemtegopaszkwiluzająłsięzaśKrzysztofGrygajtis–zob.K.Grygajtis,Alfurkan
tatarskiprawdziwysiedemnastowiecznypaszkwilnaTatarówlitewskich,HZeskarbcakultury”,z.48,
1989,s.7–37.
8J.Sobolewski,Wykładwiarymahometańskiej,Wilno1830.
9A.Muchliński,ZdaniesprawyoTatarachlitewskichprzezjednegoztychTatarówzłożonesułta-
nowiSulejmanowiwr.1558,zj.tureckiegoprzełożyłiobjaśniłimateriałamihistorycznymiuzupełnił,
HTekaWileńska”,nr4,1858,s.1–137.
10DziełaTadeuszaCzackiego,zebrałiwydałE.Raczyński,t.1–2:Poznań1844,t.3:Poznań
1845.
11J.Bartoszewicz,PoglądnastosunkiPolskizTurcjąiTatarami,passim.
12Koran(Al-Koran)zarabskiegoprzekładpolskiJanaMurzyTarakBuczackiego,TatarazPodlasia,
Warszawa1858.
13S.Kryczyński,Tatarzylitewscy.Próbamonografiihistoryczno-etnograficznej,Warszawa1938
(reprint:Gdańsk2000).
