Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
24
ŻyciereligijneTatarównaziemiachWielkiegoKsięstwaLitewskiegowXVI–XIXw.
nastruktura.SamowyodrębnieniesięZłotejOrdyprzebiegłopoliniipodziału
ułusuDżodziegonaSinąOrdę(nazywanegoteżZłotąOrdą)iOrdęBiałą.Lew
GumilowosłabieniawładzywZłotejOrdzieupatrywałwdziałaniachzmierzają-
cychdoislamizacjimieszkańcówstepu,prowadzonejprzezchanaÖzbega,co
najprawdopodobniejspowodowałoodejścieczęściwojskanaRuśMoskiewską.
WydarzenietowpłynęłodośćznacząconaprzebiegbitwynaKulikowymPolu,
gdziezostałzwyciężonyemirMamaj,cozkoleipowstrzymałoekspansjęLitwy
naRuś10.JednakkwestiamigracjiczęściTatarówdoKsięstwaMoskiewskiego
wymagadalszychbadań.ChęćislamizacjiOrdyprzezjejwładcówjesttylkojedną
zhipotezstawianychwobectegozjawiska.ZapanowaniachanaÖzbegaznaczą-
cywpływnapolitykęreligijnąmieliduchownimuzułmańscy,którzypoparlidzia-
łaniachanawprowadzającegoislamizwalczającegochrześcijaństwo11.
Wydajesięjednak,iżnajistotniejsząprzyczynąrozpadu–pozawewnętrznymi
konfliktamiiczęstosprzecznymiinteresamiróżnychgrup–byłouformowanie
sięiokrzepnięciedużychośrodkówwładzy,którerozpoczęłyrywalizacjęoziemie
ruskie,takichjak:WielkieKsięstwoMoskiewskie,WielkieKsięstwoLitewskie,
atakżeKrólestwoPolskie.Topolitykatychpaństwodprowadziławznacznej
mierzedoszybkiegoupadkupotęgiZłotejOrdy.Pośredniąprzyczynąbyłorów-
nieżosłabieniegospodarcze.KarawanydoChinniewędrowałyjużprzezPowoł-
że.Wielkiemiastazłupionepo1395rokuztrudemsięodbudowywały.Rzemio-
słoupadało,zasilającjedyniemiejscowerynki.JużpośmierciDżanibeka(1357)
nastąpiłkryzys,któregoobjawembyłopsuciedobrejdotychczassrebrnejmonety.
JednakzałamanienastąpiłopopustoszącychnajazdachTamerlana.Zdawałon
sobiesprawęztego,żesilnaZłotaOrdastanowiładużezagrożeniadlajegoosad
rolniczychicywilizowanychmiast.
KonsekwencjąwalkwewnętrznychwZłotejOrdziebyłydalszepodziałyijej
upadek.
NaLitwie
KontaktyTatarówzLitwąsięgałyczasówOlgierda(ok.1303–1377)12.Już
wówczasmogłyprzybyćpierwszegrupyosadników13.Istniejeprawdopodobień-
stwoosadzeniaTatarównaziemilitewskiejpobitwienadSinymiWodami(1362).
Olgierd,prowadzącaktywnąpolitykęwkierunkuwschodnim,mógłbyćzain-
teresowanynapływemiosadzaniemtużywiołutatarskiego14.Kolejnykon-
taktordyńcówzwładcamiLitwywiążesięzeznanąiczęstowostatnimczasie
10L.Gumilow,Dziejeetosuwielkiegostepu,Kraków1997,s.93.
11J.Tyszkiewicz,TatarzynaLitwieiwPolsce,s.112,118.
12J.Tęgowski,PierwszepokoleniaGedyminowiczów,Poznań–Wrocław1991,s.47–57.
13NatematpierwszychosadnikówiformowaniasięróżnegorodzajuosadnictwawWKLzob.
H.Łowmiański,StudianaddziejamiWielkiegoKsięstwaLitewskiego,Poznań1983.
14Szerzejzob.J.Wolff,Kniaziowielitewsko-ruscyodkońcaczternastegowieku,Warszawa1895.
