Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
ROZDZIAŁI
Tatarzyżołnierze-osadnicy
Genezaosadnictwatatarskiego
GenezieprzybyciaTatarówiichosadnictwunaziemiachWielkiegoKsięstwa
Litewskiegopoświeconojużniejednąrozprawę.Szczególniewostatniejdekadzie
XXwiekupojawiłosięsporociekawychinowatorskichpublikacjidotyczących
międzyinnymistatususpołecznegoosadnikówtatarskich1.Niemazatempotrze-
bypowtarzaćznanychidostępnychwliteraturzeprzedmiotuustaleń.Choćni-
niejszapracaniedotyczytematykiosadnictwa,wartojednakzastanowićsięnad
tymprocesem.
ZanimTatarzypojawilisięnaziemiWKL,ichplemię,jakwielepodobnych,
zjednoczyłpodswoimdowództwemCzyngis-chan.ChoćTatarzystanowilinie-
wielkągrupęwarmiimongolskiej,wEuropiecieszylisięzłąsławą.Znanibyli
znapadów,gwałtów,grabieżyipustoszeniaterenu,naktórymsiępojawili.Do-
konywanotujednakpewnejgeneralizacji:niezauważanobowiem,żeTatarzy
wchodziliwskładwielkiejarmiimongolskiejodpowiedzialnejzatestraty2.Nazwę
HTatarzy”,jakoterminbudzącystrachiprzerażenie,dośćszybkoskojarzono
zpodziemnymTartarem.JużwśredniowiecznychkronikachMateuszzParyża
(wChronicaMaior)wspominałHodiabelskimludzieTartarów,którzyopuścili
swojesiedzibynapodobieństwodiabłówwychodzącychzTartaru,takżesłusznie
1NieocenionapracaS.Kryczyńskiego,Tatarzylitewscy;J.Sobczak,Położenieprawneludności
tatarskiejwWielkimKsięstwieLitewskim;J.Tyszkiewicz,TatarzynaLitwieiwPolsce;K.Grygajtis,
OsadnictwoTatarówhospodarskichwWielkimKsięstwieLitewskimwXIV-XVIIIw.,HRocznikTa-
tarówPolskich”,t.VIII,Gdańsk2003;liczneartykułyP
.Borawskiego,Tatarzyziemianiewdo-
brachRadziwiłłów(XVI-XVIIIw.),HPrzeglądHistoryczny”,t.LXXXII,1991,z.1;idem,HTatarzy
wmiastachijurydykachRadziwiłłów”,HPrzeglądHistoryczny”,t.LXXXIII,1992;idem,Sytuacja
prawnaludnościtatarskiejwWielkimKsięstwieLitewskim(XVI-XVIIIw.),HActaBaltico-Slavi-
ca”,t.15,1983;S.Dumin,SzlachtatatarskawWielkimKsięstwieLitewskimijejzmianywsytuacji
prawnejwXVI-XVIIIw.,HRocznikiHistoryczne”,R.LVII,1991.Szersząliteraturęzamieszczam
wbibliografii.
2OwyjaśnieniekwestiidookreśleniaTatarówpokusiłsięjakojedenzpierwszychJulianBarto-
szewiczw:PoglądnastosunkiPolskizTurcjąiTatarami,s.5.
