Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
20
Kooperatyzmżydowski
obiektywne:koniecznośćkonkurowaniazprodukcjąprzemysłowąini-
skikapitałwłasny9.
Wmiaręmożnościspółdzielniekredytowekorzystałyzpożyczek
bezprocentowych,udzielanychwokresiemiędzywojennymprzezży-
dowskieinstytucjekredytoweskupioneworganizacjizwanej„Cekabe”
(finansowanejprzezamerykańskąorganizacjępomocowąAmerican
JewishJointDistributionCommittee[AJDC,AmerykańskiZjedno-
czonyFunduszOdbudowy]).Wwarunkachpauperyzacjispołeczności
żydowskiejtylkodziękitejpomocywieleztychplacówekbyłowstanie
zgromadzićkapitałpotrzebnydoprowadzeniadziałalnościkredyto-
wej.AJDC(powszechnieokreślanymianemJoint)dostarczyłwlatach
dwudziestychistotnefunduszeumożliwiającedziałalnośćnaszero-
kąskalęZwiązkuŻydowskichTowarzystwSpółdzielczych(ZŻTS)
wPolsce.Byłtonajwiększynaziemiachpolskich,podsiadającybiura
wWarszawieiweLwowie,związekspółdzielczyzrzeszającywyłącz-
niespółdzielniekredytowe.Jegoorganemprasowymbyłmiesięcznik
„RuchSpółdzielczy”.W1935rokuZŻTSzrzeszał115spółdzielni,
doktórychnależało106tys.członków.Prezesemradytegozwiąz-
ku(wyłonionejprzezkongres,któregoczłonkowiebyliwybraniprzez
spółdzielców)byłRafałSzereszowski.
Wlatachdwudziestychistotnąrolęwdziałalnościtegozwiąz-
kuodgrywaliprzedstawicielewspomnianejamerykańskiejorganizacji
AJDC,alewrazzwybuchemWielkiegoKryzysuJointwycofałswoją
pomocikapitałyzezwiązku,atymsamymwlatachtrzydziestychnie
miałjużwiększegowpływunadziałalnośćZŻTS.Zarównokryzys,jak
iwycofaniesięJointuzeznaczącejpomocyekonomicznejdlapolskich
Żydówwlatachtrzydziestychspowodowały,żew1936rokusuma
udzielonychkredytówbyłao30%mniejszaniżwlatach1930/193110.
NaterenieGalicjinieprzerwanieodlatdziewięćdziesiątych
XIXwiekudziałałPowszechnyZwiązeknaWłasnejPomocyOpartych
SpółdzielniweLwowie,któregoprezesembyłznanydziałaczsyjoni-
stycznyHenrykRosmarin.Uległonjednaklikwidacjijakoodrębny
9Por.MichałGrynberg,Żydowskaspółdzielczość…,s.49-51.
10Por.JosephMarcus,SocialandPoliticalHistoryoftheJewsinPoland1918-
-1939,Mouton,Berlin-Amsterdam-NewYork1983,s.141.
