Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Ideologiaspółdzielczości
33
„Antysemityzm”Głosuz1891rokupodejmowałonmiędzyinnymi
kwestiężydowskiegopośrednictwa:
Jeżelidoktrynerstwoniemożeuwolnićsięodfrazesu,żelichwiarz-kato-
likwyzyskiwałbyniegorzejodŻyda,toniechżezrozumierazprzecie,że
nieototuidzienaszemu„antysemityzmowi”.Gdybylichwiarzekatoliccy
wyzyskiwalitrzykroćgorzejodżydowskich,nawetwówczaswoleliby-
śmyichdziesięćrazywięcej,atodladwóchpowodów:najprzóddlatego,
żewyraźniejszezarysowaniesięstosunkówekonomicznych—bezdo-
mieszkirasowych,religijnychiinnychuprzedzeń—pozwoliłobyludziom
jaśniejzrozumiećunassprawykapitalizacjiiwytrąciłobybrońzręki
tym,którzy,napadającnawyzyskżydowskiimyśląc,żeźródłojegotkwi
wyłączniewTalmudzie,paląkadzidłopochlebstwprzedkapitałemkato-
lickim.Powtóre,wolelibyśmylichwiarzyihandlarzywłasnychdlatego,
żetymsamymzniknęłabyzpośródnasdwumilionowagromadaludzi,
którychinteresemjestbronićsięwpływomwszelkiejwogólekultury,
copozwoliłobycywilizacji(niemówięokolorzejejwłosów)rozwijaćsię
dalekoprędzej.MówionowieleozasługachŻydówdlanaukiisztuki.
Zapominasięprzytym,żewcałejEuropieZachodniejnieznajdziesię
anijednejtakiejciemnejinieumiejącejprawieczytaćfigurykrociowego
chałaciarza,jakichunasspotykasiętysiące.Kulturalnepołożenienaszych
Żydówjestrównierozpaczliwe,zabójcze.Ichtrwaniewgranicachzawo-
dówwyłącznieprawienieprodukcyjnych,ichniemożnośćrozchodzenia
siępowszystkichwarstwachnarodudrogąmałżeństwmieszanych,ich
konieczna,wobecprzywiązaniadokulturywłasnej,obawawszelkiego
światła—nicdobregowróżyćniepozwalają22.
Temuwywodowitowarzyszyłcałyszeregdodatkowychidei,ty-
powychdladyskursówantysemickich,którenapotkaliśmyjużprzy
omówieniuartykułuSiwika:Żydzibylitutraktowanijakogrupacha-
rakteryzującasięprzedewszystkim„zdolnościąpasożytniczą”,niezwy-
kleszkodliwądlanormalnegorozwojuspołeczeństwapolskiego.
Otodwaorganizmy,zktórychwjednym,zamiastwłasnego,taklub
inaczejfunkcjonującegonarządutkwinarządobcy;wdrugimzaś[zorga-
nizmów]prawiewszystkieorganyzlałysięwjedenniekształtnyaglomerat
pasożytniczy,krępowanywrozwojuiniemogącysięrozwijaćinaczej,jak
22JanK.Potocki,„Antysemityzm”Głosu,„Głos”1891,nr4,s.38;por.także:Konrad
Górski,StefanŻeromski.Ludziebezdomni.Objaśnieniaiprzypisy,InstytutWydaw-
niczy„BibljotekaPolska”,Warszawa1930.
