Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Ł.T.Sroka,ŻydziwKrakowie.Studiumoeliciemiasta1850–1918,
Kraków2008,ISBN978–83–7271–465–7,©byWNUniwersytetuPedagogicznego2008
NaprzełomieXIXiXXwiekumiastopowoli,alekonsekwentnie
wydobywałosięzzapaści.ZbiegiemczasuKrakówwykazywałcoraz
więcejcechmiastanowoczesnego.Odczuwalnestałysiępierwszepozy-
tywneskutkiliberalizacjipolitycznejigospodarczej,zapoczątkowanej
wlatach50.XIXwieku,któradałapoczątekokresowinazywanemu
autonomiągalicyjską11.
Klęskaodniesionaw1859rokuwwojniezKrólestwemPiemon-
tuiSardynii,wspomaganymprzezFrancję,poważnykryzysfinansów
państwowychorazaferykorupcyjnewsektorzewojskowymigospo-
darczymstanowiłydlaWiednia,wtymdlasamegocesarzaFranciszka
JózefaI,silnybodziecdozmianwdotychczasowejpolitycekrajowej
izagranicznej.PoerzeBacha12,którącechowałapróbabudowypaństwa
scentralizowanegoipolicyjnego,nastąpiłzwrotwkierunkukonstytu-
cyjno-liberalnym.Konstytucjazgrudnia1867rokuwprowadziładale-
koidącądecentralizację13.NaterenieGalicjiwładzecentralnerepre-
zentowałnamiestnik,któremupodporządkowanizostalistarostowie
powiatowi.Dogłównychinstytucjiautonomicznychnależały:Sejm
KrajowyzsiedzibąweLwowieorazjegoorganwykonawczyWydział
Krajowy.WSejmiewybieranymnazasadziereprezentacjiinteresów
zasiadaliprzedstawicieleKościoła,ziemiaństwa,nauki,mieszczań-
stwa,drobnomieszczaństwaiwsi.PolitykęoświatowąprowadziłaRada
SzkolnaKrajowa,organsamorządowyipaństwowy.NaczeleRadystał
namiestnikdosprawGalicji,wjejskładwchodzilirównieżinspek-
torzy,przedstawicieleduchowieństwa,dwajnauczycieleorazdelegaci
LwowaiKrakowa.Od1869rokujęzykpolskipowróciłdourzędów,
szkółisądów.Rozwinęłosięwtymokresiewieletowarzystw,atakże
organizacjinaukowychikulturalnych.
Szczególnierozkwitłożyciepolityczne,którewkrótceobjęłorów-
nieżŻydów.Rozszerzenieprawobywatelskichumożliwiłodziałalność
stronnictwomipartiompolitycznym.MieszkańcyGalicjipodobnie
jakinniEuropejczycypragnęlipoprzezswojepoparciedlaokreślonych
partiipolitycznychbądźbezpośredniezaangażowanierealizowaćcele,
zktórymisięutożsamiali.Partiepolitycznenaziemiachpolskichcha-
rakteryzowałysiętym,żedofundamentuichprogramównależałnie
tylkostosunekdogospodarkiiukładówspołecznych,aletakżedowal-
kioniepodległośćikwestiinarodowościowej.
11Zob.J.Buszko,Galicja1859–1914.PolskiPiemont?,Warszawa1989.
12AleksandervonBachodroku1849pełniłfunkcjęministrasprawwewnętrz-
nych,wlatach1852–1859premierarządu.
13Już26lutego1861GalicjaotrzymałaStatutKrajowy,którymożnauznaćza
prowincjonalnąkonstytucję.Zmałymizmianamiobowiązywałdo1918roku.
23
