Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
nizmniejestzlepkiemodrębnych,oddzielniepracującychczęści,lecz
tworzyjednącałośćharmonijniefunkcjonującą.Koordynacjatanie
zależyjednakwyłącznieodukładunerwowego;równieżukładwe-
wnątrzwydzielniczyodgrywawniejważnąrolę.Wkażdymorgani-
zmieistniejąbowiemprocesykoordynacjihumoralnej,działającedro-
gąprzekazywaniastymulacjiwewnątrzprotoplazmykomórkowejlub
zkomórkinakomórkęzapomocąpłynówustrojowych.Upierwotnia-
kówiniższychorganizmówwielokomórkowychtensposóbkierowa-
niazachodziwsamejprotoplazmie;uwiększościtkankowców,
azwłaszczaukręgowców,odbywasięonzapomocąswoistychciał
hormonalnych,wydzielanychprzezgruczoływydzielaniawewnętrz-
nego.
Podobnesubstancjesąwytwarzanerównieżwkomórkachukładu
nerwowego,mającychzdolnośćneurosekrecji,orazwzakończe-
niachwłókiennerwowych,wytwarzającychtzw.substancjeprzekaźni-
kowe(transmittery).Produktyneurosekrecji,dostającsiędopłynów
ustrojowych,wpływająnaczynnośćcałegoorganizmu.Działanieobu
czynnikówkoordynujących:nerwowegoihumoralnego,jestwięczeso-
bąsprzężonewpostacizłożonychmechanizmów,zapośrednictwem
którychukładnerwowywywierawpływnaprzebiegniemalwszystkich
czynnościorganizmu.
PODZIAŁUKŁADUNERWOWEGO
Zasadniczorozróżniasię:1)układnerwowyośrodkowyi2)układ
nerwowyobwodowy.Ponadtowyodrębniasięzwykle3)układnerwo-
wyautonomiczny,którywistociestanowiczęśćdwupoprzednichukła-
dów.Omawiasięgojednakzwykleoddzielniezewzględunaistotne
różnicemorfologiczneiczynnościowe.
Układnerwowyośrodkowy(systemanervosumcentrale).Mabudo-
węnajbardziejzłożoną.Jegodolną,mniejszączęść,tworzyrdzeń
kręgowy(medullaspinalis),leżącywkanalekręgowym,częśćgórną
–znaczniewiększą–mózgowie(encephalon),znajdującesięwjamie
czaszki.Wmózgowiunapierwszyrzutokamożnarozróżnićparzyste
półkulemózgu(hemisphaeriacerebri)opowierzchnipofałdowanej,
przykrytyprzezniemóżdżek(cerebellum)oraztworyleżącenapod-
stawieczaszki,któreujmujemywspólnąnazwąpniamózgu1(truncus
cerebri).Całyukładnerwowyośrodkowyjestobjętybłonamiłączno-
tkankowymi,którenosząnazwęopon(meninges).Oddzielająonemó-
zgowieirdzeńkręgowyodścianjamyczaszkiikanałukręgowego.
Układnerwowyobwodowy(systemanervosumperiphericum;patrz
t.V).Jestutworzonyprzeznerwy(nervi)izwiązaneznimizwoje
(ganglia).Nerwytworząjakgdybyprzedłużenieirozgałęzienieośrod-
kowegoukładunerwowegowcałymorganizmie.Zależnieodtego,czy
1
Mianownictwoanatomiczne(1989)nazywagopniemmózgowia(truncusencephali).
3
