Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
W.Radziwiłłowicz,Depresjaudzieciimłodzieży,Kraków2010
ISBN:978-83-7587-581-2,©CopyrightbyUniwersytetGdañski,©byOficynaWydawnicza„Impuls”2010
1.7.Odpornośćiczynnikiochronne
29
nabezodrzucenia),bezpieczne,wspierająceotoczenieiszkołę12.Zatempotencjalny
czynnikryzyka,własnaaktywnośćdzieckaijegozdolnościadaptacyjneorazzasoby
środowiskowewchodząwewzajemneinterakcje.Jesttojedenzważnychproblemów
kryteriumznacznegoryzykaorazpojawieniasięodporności13.
1.7.2.Odpornośćjakodynamicznyiwielowymiarowykonstrukt
Wczesnekonceptualizacjeczęstookreślałyodpornośćjakowzględniesta-
tycznącechęodużejstałościwczasie.Jednakzaobserwowaniefaktu,żeodporne
dziecimogądoświadczaćepizodówznacznychproblemówprzystosowawczych,
dowiodło,żeodpornośćczęstoprzypomina„dynamicznystan”(Luthariin.,1993;
Luthar,1995).Terminytakie,jak„odporność”lub„profileodporności”,zastąpi-
ływcześniejszeokreślenie„niepodatność”(invulnerable)(Rutter,1985;Pellegrini,
1990).Istniejerównieżpojęcieuogólnionychzasobówodpornościowych,któresą
12Corazdłużejtrwającyokresnaukiwnadmierniedużychzespołachuczniowskichprzyoderwa-
nychodżyciaizainteresowańmłodzieżyprogramachnauczania,częstorealizowanychprzez
niezadowolonychzeswojejrolispołecznejnauczycieli,powoduje,żeproblemyszkolnedzieci
imłodzieżysącorazliczniejsze(Obuchowska,1996).Sytuacjetrudnesązwiązanezwymaga-
niamidotyczącyminaukiszkolnej(niepowodzeniawnaucezewszystkimiichkonsekwencja-
mi),współżyciemidziałaniemspołecznymnaterenieszkoły(kontaktymiędzyuczniamioraz
międzyuczniamiinauczycielami)orazprzeżyciamiucznia(np.konfliktamiświatopoglądowy-
miwzbudzanymiwprocesiekonfrontowanianaukiiwiary).Niepowodzeniewnaucewznacz-
nymstopniudecydujeozachowaniuspołecznymuczniaijegospołecznymniepowodzeniu.
Zkoleiniepowodzeniespołeczne,któregowyrazemsąnielubienieiniepopularność,obniża
aktywnośćspołeczną,wyzwalauczucieniechęcidoprzebywaniawewspólnejgrupie,wskutek
czegozmniejszamotywacjędonaukiszkolnejiwkonsekwencjiwpływatakżenaobniżenie
wyników.
Odrzucenieprzezkolegówjestodczuwanetymboleśniej,imbardziejrozluźniłysięwięzyuczu-
ciowewrodzinie.Bardziejstresująceniżrelacjeuczeń–uczeńsądlamłodzieżyrelacjeuczeń
–nauczyciel(Obuchowska,1996).Zasadniczymczynnikiemstresującymmogąbyćironiczne
czyośmieszająceuwaginauczycielawyrażającebrakszacunku,niechęćdouczniówiobniżające
ichgodnośćosobistą.Niewłaściweoddziaływanianauczycielamogąpogłębiaćchwiejnepoczu-
ciewłasnejwartościuuczniówzdużymnasileniemlęku,pogarszająckontaktyspołeczne.
13Problemokreśleniaznacznegoryzykajestrównieważnywanalizieczynnikówgenetycznych
(Rende,Plomin,1993).Potomstworodzicówzpsychopatologiąjestczęstogenetyczniepodatne
nazaburzenia,alenieobecnośćpsychopatologiiunichmożewynikaćznieobecnościryzyka
(aniezobecnościodporności),ponieważnawetpotomstwotychsamychbiologicznychro-
dzicówmożesięznaczącoróżnićpodwzględemstopniaryzykagenetycznego.Ponadtopojęcie
odpornościzperspektywypsychopatologiirozwojowejsugerujeprocesyskutkującefunkcjono-
waniem,którejesttakdobrelubnawetlepszewświetleprzeciwności,jakwprzypadkunieobec-
nościtychprzeciwności.Oznaczato,żeodpornejednostkiwykazująadekwatnelubbardziejniż
adekwatneprzystosowaniewzetknięciuzwyzwaniemlubstresem(Cowaniin.,1996).Zatem
niemożnauznawać,żedziecirodzicówzsilnymizaburzeniamispełniająkryteriaznacznego
ryzykaiwykazująodporność,gdynieprzejawiajątrudnościadaptacyjnych.
