Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Rozdziałpierwszy
SZTUKA:DZIEJEPOJĘCIA
Dóctiratiónemartisintelligunt,indóctivóluptatem
Quintilianus
I.WCZESNEPOJĘCIESZTUKI
Wyraz„sztuka”jestprzekłademłacińskiej„ars”,ata–greckiej
„techne”.Jednakże„techne”i„ars”znaczyłyniezupełnietosamo,co
dziśznaczy„sztuka”.Linia,któratenwspółczesnywyrazłączyztam-
tymidawnymi,jestciągła,aleniejestprosta.Zbiegiemlatsenswyra-
zówzmieniałsię.Zmianybyłydrobne,leczstałe,ispowodowały,żepo
tysiącleciachsensdawnychwyrazówstałsięzupełnieinny.
„Techne”wGrecji,„ars”wRzymieiwśredniowieczu,nawetjeszcze
wpoczątkacherynowożytnej,wdobieOdrodzenia,znaczyłytyle,co
umiejętność,mianowicie–umiejętnośćzrobieniajakiegośprzedmiotu,
domu,posągu,okrętu,łóżka,garnka,odzieży,aponadtotakżeumiejęt-
nośćdowodzeniawojskiem,mierzeniapola,przekonywaniasłuchaczy.
Wszystkieteumiejętnościbyłynazywanesztukami:sztukaarchitekta,
rzeźbiarza,garncarza,krawca,stratega,geometry,retora.Umiejętność
poleganaznajomościreguł,niebyłowięcsztukibezreguł,przepisów:
sztukaarchitektamawłasnereguły,ainnemasztukarzeźbiarza,garnca-
rza,geometry,generała.Toteżpojęciereguływchodziłodopojęciasztu-
ki,dojejdefinicji.Robienieczegokolwiekbezreguł,tylkoznatchnienia
lubfantazji,niebyłodlastarożytnychczydlascholastykówsztuką:było
jejprzeciwieństwem.WewcześniejszychwiekachGrecysądziliopoezji,
żejestznatchnieniaMuz–iwtedyniezaliczalijejdosztuk.
ZgodniezpowszechnymipoglądamiGrekówPlatonpisał,że„nie
nazywasztukąirracjonalnejroboty”(Gorg.,465a).Galenusdefiniował
