Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
72
DRUGIOKRESFILOZOFIISTAROŻYTNEJ
nimiistniałyinnejeszczeobozywfilozofii.Byłtookresniezwykłejpełniiróżnorodno-
ściintelektualnej.Jeszczedawnafilozofiaprzyrodymiałanadalswychprzedstawicieli;
Demokrytbyłrówieśnikiemsofistów,aszkołajegotrwałajeszczepojegośmierci;dlapi-
tagorejskichpracnaukowychterazdopieroprzyszedłczasrozkwitu.ZpismPlatonawi-
daćnawet,żeczułsięosamotnionyiżeniejegoidealizm,leczmaterializmbyłdoktry-
nąpanującąnaówczaswśródinteligencjigreckiej.Jednakżetamcimyślicielebyli
kontynuatoramiprzeszłości;wyrazicielaminowegoduchawfilozofiitegookresubyli:
1)sofiści,awśródnichgłównieProtagoras,2)Sokrates,3)wspólniuczniowiesofistów
iSokratesa:cynicyicyrenaicy,4)Platon,5)Arystoteles.
Ztegookresufilozofiigreckiejprzechowałysięautentycznepismafilozofów,jed-
nakżetylkoowychdwóchklasyków:PlatonaiArystotelesa;posofistachisokratykach
nawetfragmentówzostałoniewiele,Sokrateszaśwcaleniepisał.
Okresten,wktórymfilozofiabyłaprzedmiotemgorącychnamiętnościiostrych
walk,okreswielkichprzeciwieństwigenialnychpomysłów,któryjakżadeninnyzawa-
żyłnadalszychlosachfilozofii,trwałniedługo,okołostulecia.Początekjegoprzypadana
połowęVw.,amniejwięcejrównocześnieześmierciąArystotelesa(322r.)sytuacja
ogólnokulturalna,specjalniezaśfilozoficzna,uległatakiejzmianie,żewypadaztądatą
rozpocząćnowyokresfilozofii.
PROTAGORASISOFIŚCI
WVw.powstałwAtenachnowytypfilozofii,zupełnieróżnyoddotychczasowej
filozofiiprzyrody.Orientacjajejbyłahumanistyczna,azasadniczestanowiskorelatywi-
styczne.Przedstawicielamijejbylisofiści,wśródktórychnajbardziejoryginalnymmy-
ślicielembyłProtagoras.
SOFIŚCI,którzypierwsidaliwfilozofiiwyraznowymprądom,niestanowiliszkoły
filozoficznejiwogóleniebylifilozofamizzawodu.Zzawodubylinauczycielami
iwychowawcami,przygotowującymidożyciapublicznego,izawódtenstanowiłgłów-
nyłącznikmiędzytąróżnorodnąskądinądgrupąludzi.NauczycieletacyjużodSolona
działaliwAtenach,alewydatnąrolęzaczęliodgrywaćdopieroteraz,gdywwychowaniu
jętokłaśćnacisknawykształcenie,anienatężyznęduchowąifizyczną,jaktobyłopier-
wotnie,igdypowszechnastałasiępotrzebaoświatyichęćbraniaudziałuwżyciuumy-
słowymipublicznym.Sofistomwypadłouczyćteraznietylkomłodzież,aleidorosłych.
Uczyliichmówićidziałaćjaisamiwystępowalijakomówcyidziałacze.Spełniali
funkcję,którąwdzisiejszychczasachspełniapublicystykaiuniwersytetypowszechne;
sofistabył„nawpółdziennikarzem,nawpółprofesorem”.Zawódichwymagał,abyby-
liludźmiwspółczesnymi,abyuczylizgodniezduchemczasu;stądreprezentatywność
ichpoglądów.
