Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
86
DRUGIOKRESFILOZOFIISTAROŻYTNEJ
UCZNIOWIE.
OpozycjaprzeciwSokratesowiwyładowałasięwprocesieistrace-
niu;byłatoopozycjalaików.Natomiastfilozofowiestanowczowypowiedzielisięza
Sokratesem.Wpływjegobyłolbrzymi.Dwajwielcyfilozofowieklasycznejfilozofii
greckiejbylijegouczniami:Platonjbezpośrednim,Arystotelesjpośrednim.Prze-
jęlisięjegowiarąwpoznaniebezwzględne,anapodłożujegoteoriipojęćetycznych
stworzyliwielkiesystemyfilozoficzne.Platonizmiarystotelizmbyłyowocamiakcji
Sokratesa.
Aletobyłatylkoczęśćuczniówjego.Inni,dziejowomniejważni,aleliczniejsi,wy-
zyskaliwinnyzupełniesposóbjegodoktrynę.BylitowspólniuczniowieSokra-
tesaisofistów,którzyodSokratesaprzejęlitylkopewneskładnikijegonauki,bądź
jegomoralizm,bądźjegoteoriępojęć,niezrywającwszakżezrelatywizmemsofistów.
UCZNIOWIESOFISTÓWISOKRATESA
Choćsofiści,zProtagorasemnaczele,iSokratesstalinaprzeciwległymstanowi-
skufilozoficznym,tojednakznaleźlisięludzie,którzyłączyliichpoglądy.Takczynili
przedewszystkimAntystenesiArystyp.Pierwszyznichzałożyłszkołęcyników,drugi
jszkołęcyrenaików.Obajuchodzązasokratyków,faktycznieprzeważawnichProta-
goras.WteoretycznejfilozofiiwiernibylicałkowicieProtagorejskiemurelatywizmowi.
PodwpływemzaśSokratesapołożylinacisknaetykę,wktórejrozwinęlidwienajbar-
dziejskrajneteorie:cynicyjteorięmoralizmu,acyrenaicyjhedonizmu.
I.CYNICY.1.A
NTYSTENESZ
A
TEN
byłzałożycielemszkoły,którejnazwapochodzi
odgimnazjumCynosarges,gdziewykładał.ByłnajpierwuczniemGorgiasza,apotem
Sokratesa.Zewnętrzniebardzoprzypominałmistrza.Należałdoproletariatuateńskiego
iwswejdoktryniedałideologięproletariatu.Byłpłodnympisarzem,cenionymwstaro-
żytnościzadobrystyl;donaspismajegoniedoszły.StosunkijegozPlatonembyływro-
gie:obajmielizapewneświadomość,iżsąnajwybitniejszymiuczniami,międzyktórymi
musisięrozegraćwalkaopuściznęSokratesa,azarazem,żereprezentująkrańcoweuję-
ciatejpuścizny,międzyktóryminiemożebyćporozumienia.
P
OGLĄDY
.a)OdSokratesawziąłprzeświadczenie,żenajważniejsząrzecząwżyciu
jestcnota.Wporównaniuztym,conajważniejsze,wszystkoinnejestobojętne,między
innymiobojętnajestwiedza.AntysteneswyprowadzałtenpoglądznaukiSokra-
tesa,alebyłtopoglądSokratesowiobcy.WłaśnieondzieliłcynikówodSokratesa.
ZaprzeczałtedyAntysteneswrazzsofistami,jakobypojęciabyłysamoistnymźró-
dłempoznania,iograniczałpoznaniedopostrzeżeń.Igdyinnisokratycy,zPlatonemna
czele,poznanieodróżnialiodopartegonapostrzeżeniachdomysłu,onokreślałjewła-
śniejakotrafnydomysłpołączonyzwytłumaczeniem(‰fiÍll
’
inϑn
`guÂtl
`ifiÁoU).Sto-
