Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
SOKRATES
79
SOKRATES
WtymsamymczasieiwtychsamychAtenach,gdziekwitłasofistyka,wystąpił
myśliciel,którywbrewrelatywizmowisofistówusiłowałodnaleźćpowszechnezasady
poznaniaidziałania.ByłtoSokrates.
ŻYCIE.
Sokrates(469–399)urodziłsięwAtenachiwAtenachspędziłcałesweży-
cie.Byłczłowiekiem,wktórymmyślicielwnierozerwalnysposóbzespoliłsięzdzia-
łaczem.Gdytegowymagałypotrzebykraju,służyłmujakożołnierzijakourzędnikj
prytan;podczaswojnydawałdowodymęstwa,podczaspokojujrozwagiiodwagicy-
wilnej,występującsamjedenprzeciwroznamiętnionemutłumowi.Naogółjednaknie
brałudziałuwsprawachpaństwowych;całkowiciebowiempoświęciłsiędziałalnościin-
negorodzaju:działalnościnauczycielskiej.Przypominałapodwielomawzględamiczyn-
nościsofistówiwspółcześnitraktowaliSokratesajaksofistę;jednakżedzieliłogoodso-
fistównietylkoto,żeuczyłbezinteresownie,aleteżicałatreśćnauki.Działaniejego
polegałonatym,żeuczyłludzicnoty,aściślejmówiąc,uczyłichrozumu,abyprzezto
doprowadzićdocnoty.Wtejdziałalnościwidziałsensswegożycia.Absorbowałagotak,
żeowłasnychsprawachniemyślał:żyłwrazzrodzinąwniedostatku.Byłwszędzietam,
gdziemógłznaleźćrozmówców,zatrzymywałludzinarynku,wpalestrzeczynabiesia-
dzie,bymówićzkażdymojegosprawachizmuszaćdozastanawianiasięnadnimi,nad
umiejętnościąicnotą.Zyskałsobiekołozwolennikówiuczniów:najwykwintniejsza
młodzieżateńska,jakAlcybiades,Krycjasz,Platon,Ksenofont,przestawałaznimstale.
Aleobokzwolennikówmiałisurowychkrytyków.Zyskałpopularność,alepopularność
jegoniebyłapołączonazuznaniem.Ogółwidziałwnimtylkodziwaka;przeciętny
Ateńczyknietraktowałnaserioczłowieka,któryzaprzątasobiegłowęcudzymisprawa-
mi,aniemożesięzdobyćnanowypłaszcz:ztegostanowiskawydrwiłgowswejkome-
diiAmeipsjas.Inniwidzieliwnimosobistośćwręczniebezpieczną:uprawianaprzezeń
analizaikrytykaprzekonańistosunkówwydawałasięgroźnadlaistniejącegoporządku
rzeczy.Arystofanes,któryw423r.przedstawiłSokratesawChmurach,widziałwnim
ucieleśnieniebezcelowychrozważań,szkodliwejwolnomyślności,pychy,wymyślnych
oszukaństwibrakuszacunkudlatradycji.Pomimotakichonimopiniimógłjednakjesz-
czeSokratesprzezćwierćwiekuczynićdalejswoje.Dopierogdydoszedłdo70rokuży-
cia,spotkałogopubliczneoskarżenie,żedziałalnośćjegojestszkodliwa.Możedziałały
tuprzyczynypolityczne,poczuciezaczynającegosięupadkuAtenkazałoszukaćjegowi-
nowajców.Dość,żew399r.fabrykantAnytos,mówcaLikonipoetaMeletoswnieśli
przedsądprzysięgłychskargęnaSokratesa,żewinienjestbezbożnościorazdemoraliza-
cjimłodzieży.SąduznałwinęSokratesa.Okarześmierciniemyślelizapewneanioskar-
życiele,anisędziowie;takciężkiwymiarkarywywołałapostawaSokratesa,którywiny
swejnieuznał,przeciwnie,kładłnacisknadoniosłośćswejdziałalności.Zpowodówre-
ligijnychwyrokniemógłbyćwykonanyzaraz,iSokratesspędził30dniwwięzieniu.
