Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Język–myślenie–rzeczywistość.obrazświataukrytywjęzyku
19
nysposóbkształtujenaszepoznanie.Posiadaniejęzykależywnaturze
człowieka,językniepochodzizzewnątrz,leczjestflimmanentnącechą
istotyludzkiej”[A.Skibiński2003,s.100].WedługW.vonHumboldtaję-
zykniesłużytylkoporozumiewaniusię,alefljestwyrazemokreślonego
sposobuogląduświataprzezdanąspołecznośćijejzapatrywańnatemat
tegoświata”[W.vonHumboldt1985,s.987,za:J.Anusiewicz1999,s.265].
Słowozaśpowstajejakorezultatsubiektywnychnastawień–flniejestono
odzwierciedleniemprzedmiotusamegowsobie,leczodbiciemwytwo-
rzonegowduszyobrazutegoprzedmiotu”[tamże].Jednązgłównychtez
W.vonHumboldtabyłoprzeświadczenie,żeróżnejęzykiwyznaczająod-
miennąperspektywęipoglądnaświat.Pisał:fl[ł]wkażdymjęzykutkwi
swoistypoglądnaświat.[ł]Człowiekwspółżyjezasadniczozprzedmio-
tamitak,jakmuichdostarczajęzyk.[ł]Przeztakisamakt,którypo-
zwalaczłowiekowiwysunąćzsiebiejęzyk,wprzęgasięczłowiekwjęzyk,
akażdyjęzykopasujewokółnarodu,doktóregonależy,krąg,zktórego
możnawyjśćotyletylko,oilezarazemwkraczasięwkrąginnegojęzy-
ka”[W.vonHumboldt1907,s.179–180,za:A.Schaf1964,s.19–20].Język,
zdaniemW.vonHumboldta,jestczynnikiem,któryprzekształcaświat,
fl[ł]ujętywswejprawdziwejistociejestczymśnieustannieiwkażdej
chwiliprzemijającym.[ł]Samjęzykniejestbowiemdziełem(ergon),lecz
działalnością(energeia)”[W.vonHumboldt2003,s.66,oryg.1939;por.
takżeB.Andrzejewski1989,s.275–284].InterpretującpoglądyW.von
Humboldta,możnadostrzecitakiemyśli:flJęzykprzekształcarzeczywi-
stośćwreprezentacjęmentalną,poznawcząświatamaterialnego,istnieją-
cąobiektywnie”[J.Anusiewicz1994,s.25].Światopoglądzawartywjęzy-
kuulegaciągłymprzekształceniom,aźródłemtychzmianjestsubiekty-
wizmindywidualnychspostrzeżeń[por.S.Grabias1997,s.43].3
KoncepcjaJ.G.Herdera–W.vonHumboldtazostałaprzyjętaibyła
rozwijanaprzezzwolennikówflteoriipola”,aprzedewszystkimprzez
kierunek,któryreprezentowaliJ.TrieriL.Weisgerber.
J.TrieriL.WeisgerberprzyjęliodW.vonHumboldtapodstawowe
ideeflświatopoglądu”,któryjestzawartywjęzyku,flformywewnętrznej”
języka,którakształtujenasząpercepcjęświata,pośredniczącegomiędzy
dźwiękamimowyaświatemrzeczy,wreszcieflducha”,któryuzewnętrz-
niasięwjęzykujakoczynniknarodotwórczy[A.Schaf1964,s.25].Po-
3
OmówieniepoglądówW.HumboldtaodnajdziemywpracyB.Andrzejewskiego
z1989rokupt.WilhelmvonHumboldt.Problematykęzwiązanązhistoriąflduchajęzy-
kowego”izwiązanegoznimflduchanarodu”poruszonowartykuleJ.Obary[1991,
s.83–105]pt.Kategoriaduchajęzykowegowpoglądachniektórychniemieckichipolskichmy-
ślicieliXIXiXXwieku0
