Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
2.Kompetencjekluczowe
Wopisanejsytuacjipotrzebneokazałysiękompetencjekluczowe,określająceniezbędneumiejętnościczłowieka,umożliwiającemurozsądnefunkcjonowanie
wrzeczywistości(środowiskuzawodowym,społecznymirodzinnym),pozwalającepracowaćefektywnieipodejmowaćwłaściwedecyzje.
Program„Kreator”upowszechniłwpedagogicetoświatoweprzekonanie,że
[…]zadaniemszkołyjeststworzenieuczniomwarunkówdoosiągnięciaużytecznychikoniecznychkompetencji,któreumożliwiąimsprawnefunkcjonowaniewżyciuzawodowymiwzmieniającymsię
szybkoświecie33.
Kształceniezatemrozumianejestjakoproceszdobywaniakompetencji.Polegaononastwarzaniuuczniowiwarunkówdoosiąganiamaksymalnejsamodzielności:
wmyśleniu,poszukiwaniurozwiązań,wykorzystywaniuźródełinformacjiizdobytychjużdoświadczeń.
Wartoprzypomnieć,żeszczegółowezmianywedukacjidotyczą:
metodkształcenia(akcentkładziesięnametodyaktywizujące);
rolinauczyciela(stajesięorganizatoremprocesuuczeniasięucznia);
strukturytreścinauczania(integracjatreściprzedmiotowychipowiązanieichzezdobywaniemumiejętnościkluczowych,któreprogramyformułują);
systemuewaluacjiioceniania.
Kompetencjekluczowestanowiąrezultatprocesukształcenia.Naświeciewyodrębnionookoło30takichkompetencji,alenajważniejszeznichtowedług„Kreatora”
umiejętności:
pracywzespole;
posługiwaniasięnowoczesnymitechnikamiinformacjiikomunikowaniasię;
rozwiązywaniaproblemów;
wysłuchiwaniainnychibraniapoduwagęichpunktuwidzenia;
korzystaniazodmiennychźródełinformacji;
porozumiewaniasięwróżnychjęzykach;
łączeniaiporządkowaniarozmaitychporcjiwiedzy;
radzeniasobiezniepewnościąizłożonością;
organizowaniaiocenianiawłasnejpracy.
Wobrębietychkompetencjikluczowychwyróżnionoumiejętnościkluczowe,którepowinnybyćrozwijanenakażdejlekcji.Jestichpięć:
Umiejętnośćplanowania,organizowaniaiocenianiawłasnegouczeniasię.Wewspółczesnejszkoleważnejestwdrażanieuczniówdotakiegouczeniasię,któremusi
byćświadomympołączeniemosobistegozaangażowaniaiwolizestronyucznia.Stwarzanieprzeznauczycielasytuacjiuczeniasięuczniasprzyjaplanowaniu
iorganizowaniupracyorazjejsamodzielnejocenie.Samoocenauczniapowinnasięstaćelementemszkolnegosystemuewaluacji.
1.
Umiejętnośćskutecznegokomunikowaniasięwróżnychsytuacjach.Skutecznegokomunikowaniapowinnosięuczyćnawszystkichlekcjach,alenajęzyku
polskimjestzawszeokazjadowchodzeniauczniawróżnerole:podczasomawianialektur,np.metodąsądunadbohaterem,inscenizacji,grydramatycznej,atakże
interpretowaniaróżnychsytuacjiżyciowych,np.metodądramy.Uczeńwokreślonejrolimówiowielelepiej,poprawniej,śmielej.
2.
Umiejętnośćefektywnegowspółdziałaniawzespole.Pracawzespole,takważnawfunkcjonowaniukażdejnowoczesnejinstytucji,nalekcjachmożesięodbywać
wczasierozwiązywaniaproblemuprzezdoraźnietworzonegrupy.Lekcjaprowadzonametodąproblemową(wklasachI–IIInp.omawianiezagadnienia:„dlaczego
powinniśmyjeśćowoceiwarzywa?”)lubpracazbiorowametodąburzymózgów(np.giełdapomysłównanowezakończenielektury)umożliwiająuczniom
podejmowaniedecyzji,wybórnajlepszegorozwiązania,ucząumiejętnościdyskutowaniaorazsłuchaniazdaniainnychczłonkówzespołu.
3.
Umiejętnośćrozwiązywaniaproblemówwtwórczysposób.Problemy,jakieniesiewspółczesnacywilizacja,sątakskomplikowane,żeniedasięichrozwiązywać
starymi,choćbywypróbowanymi,metodami.Wymagająnowych,skutecznychsposobów,zarównowprzypadkukoniecznościratowaniaZiemiprzedniszczącą
działalnościączłowieka,jakiklęskżywiołowych.Ważnąrolęodgrywawnowoczesnymkształceniuproblematykaekologiczna.
4.
Umiejętnośćsprawnegoposługiwaniasiętechnologiąinformacyjną.ITwchodzidoszkółnadobre.Celemprogramuwprowadzaniasieciinternetowejdoszkoły
jestumożliwieniekażdemuuczniowinaukiposługiwaniasięnowoczesnymobiegieminformacji,costanowiumiejętnośćniezbędnąwkażdejinstytucji.
Jednaknapoziomieedukacjiwczesnoszkolnejzapodstawowekompetencjekluczoweuznanoumiejętności:mówienie,czytanie,pisanieiliczenie.Podstawa
programowadlategoetapunaukiformułujesiedemumiejętnościkluczowych:
1) czytanie–rozumianezarównojakoprostaczynność,jakoumiejętnośćrozumienia,wykorzystywaniaiprzetwarzaniatekstówwzakresieumożliwiającymzdobywaniewiedzy,rozwójemocjonalny,
intelektualnyimoralnyorazuczestnictwowżyciuspołeczeństwa;
2) myśleniematematyczne–umiejętnośćkorzystaniazpodstawowychnarzędzimatematykiwżyciucodziennymorazprowadzeniaelementarnychrozumowańmatematycznych;
3) myślenienaukowe–umiejętnośćformułowaniawnioskówopartychnaobserwacjachempirycznychdotyczącychprzyrodyispołeczeństwa;
4) umiejętnośćkomunikowaniasięwjęzykuojczystymiwjęzykuobcym,zarównowmowie,jakiwpiśmie;
5) umiejętnośćposługiwaniasięnowoczesnymitechnologiamiinformacyjno-komunikacyjnymi,wtymtakżedlawyszukiwaniaikorzystaniazinformacji;
6) umiejętnośćuczeniasięjakosposóbzaspokajanianaturalnejciekawościświata,odkrywaniaswoichzainteresowańiprzygotowaniadodalszejedukacji;
7) umiejętnośćpracyzespołowej34.
ProgramRazemwszkole.KlasyI–III35określawarunkipracynauczyciela,którebędągwarantowałykształtowaniekompetencjikluczowych.Jakzapisano
wprogramie,nauczycielpowinien:
umożliwićdzieckusześcioletniemułagodnystartwszkolnejrzeczywistości;
stwarzaćwarunkidosamodzielnegoposzukiwaniasposobówrozwiązywaniaproblemów,działania,odkrywania,uczeniasię;
umożliwiaćkorzystaniezróżnychźródełwiedzyiinformacji,czytelni,bibliotekiszkolnej,nowoczesnychmediów,kursówjęzykaobcego;
zachęcaćdoocenianiarezultatówikorygowaniadziałania,umożliwiaćocenętego,cojużzostałoosiągnięte;
stawiaćuczniówwróżnorodnychsytuacjachproblemowychtak,abymoglisprawdzić,wjakisposóbodkryteprzeznichprocedurymogąbyćużytedorozwiązywaniaproblemów,samodzielnegouczenia
się;
umożliwiaćpracęwgrupach,podczasktórejuczniowiebędąmieliokazjędoargumentowaniawłasnegostanowiska,nawiązywaniaipodtrzymywaniakontaktówzinnymi,negocjowaniaidążenia
doosiąganiaporozumienia,budowaniawięzimiędzyludzkich,słuchaniainnychibraniapoduwagęichpunktuwidzenia,podejmowaniaróżnychrólwgrupie;
umożliwiaćuczniomwykorzystywaniejęzykadoopisywaniarzeczywistości,narzędziaporozumiewaniasię–skutecznegokomunikowania;
przygotowaćuczniówdokontynuowanianauki36.
Tylkoczłowieksamodzielny,współodpowiedzialny,kreatywny,umiejącywspółdziałać,skuteczniekomunikowaćsię,korzystaćzróżnychźródełinformacji,będzie
wstanierozwiązywaćedukacyjneiżycioweproblemy,doskonalićsięiwciążaktualizowaćswojąwiedzę.Teponadprzedmiotoweumiejętnościkluczowemają
szczególneznaczeniewdalszejedukacjiorazwłaściwymfunkcjonowaniuwewciążzmieniającejsięrzeczywistości37.
Podsumowującdotychczasowerozważania,przypomniećnależykonkretnepostulatyizadaniaedukacyjne,jakienauczycielpowinienrealizowaćwnauczaniu
wczesnoszkolnym,równieżwedukacjipolonistycznej.
Podstawąedukacjiwczesnoszkolnejjest:
postrzeganiedzieckajakoniepowtarzalnejcałości;
zauważanieirespektowanieindywidualnychróżnicudzieci;
zaspokajaniepotrzebdziecka,szanowaniejegozdolności,zainteresowań,doświadczeń;
dostosowanieprocesukształceniadoindywidualnegotemparozwojowegodziecka;
stosowaniemetodpobudzającychtwórczystosunekdozadańedukacyjnychszkoły;
kształceniekompetencji,takżedotyczącychfunkcjonowaniaumysłu(takpodstawowych,jak:umiejętnośćlogicznegomyślenia,uważnegosłuchania),metodami
słownymiiaktywnymi(aktywizującymi),wspomagającymicałościowyrozwójucznia;
integrowaniezespołuklasowegowpracywgrupach;
poszerzanieobszaruaktywnościplacówkiszkolnejzgodniezplanemintegracjiszkołyześrodowiskiem;
integrowanietreściidziałańedukacyjnychwjednostkachtematycznychobejmującychdzień,tydzień,miesiącczytrwającychdłużejprojektach;
integracjaszkołyzrodzinąiśrodowiskiem;
korelacjatreścinauczaniawporozumieniuzinnyminauczycielami(np.odmuzyki,plastyki,jeślitacywszkolezostalizatrudnieni);
