Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
10
1.Przedurodzeniem:
ZgodniezrzymskązasadąNasciturusproiamnatohabetur,quotiensdecom-
modiseiusagitur(ndzieckopoczęteuważasięzanarodzone,ilekroćchodziojego
korzyści”)dopuszczanodziecipoczętedodziedziczenia,jeśliotwarciespadku
nastąpiłoprzedurodzeniem.Wyrazemtejsamejideibyłorozwiązanie,któreprze-
widywałKodeksCywilnyKrólestwaPolskiegoz1825r.Dzieckonienarodzone
mogłomiećkuratora,któryreprezentowałjegointeresymajątkowe,jeślimatka
owdowiałapojegopoczęciuaprzednarodzeniem.Wdawnymprawiepolskim
płódpodlegałtakżeochronieprawakarnego.Pobiciekobietyciężarnejzeskut-
kiemporonieniapowodowałoodpowiedzialnośćsprawcyztytułudoprowadzenia
dośmiercidziecka(musiałonzapłacićgłówszczyznęjakzazabójstwo).
2.Pourodzeniu:
Dzieckoniewolników,nieposiadającychzdolnościprawnej,samoteżjejnie
uzyskiwałowchwiliurodzenia.Jeślijednakzostałobywyzwolone,nabyłobyztą
chwiląpodmiotowość.
2.2.Koniecosobyfizycznej
Końcemosobyfizycznejjestcodozasadymomentjejbiologicznejśmierci.
Dawneprawopolskieznałoszeregwyjątków,polegającychnaprzyjęciufikcji
prawnejrozdzielającejmomentykońcażycialudzkiegoiutratypodmiotowości
wsensieprawnym.Wyjątkitemogłymiećcharakterzawężający(człowiekfak-
tyczniepozostawałprzyżyciu,amimototraciłpodmiotowośćprawną-trakto-
wanybyłjakzmarły)lubrozszerzający(zmarłytraktowanybyłprzezprawotak,
jakbyżył).
2.2.1.Wywołanie(proskrypcja),śmierćcywilna
Namocywyrokusądowego(wydawanegonajczęściejzaocznie,wsytuacji,
gdyniemożliwebyłowymierzenieiwykonaniekaryśmierci)człowiektracił
podmiotowośćiochronęprawa.Wywołaniecwsferzeprawnejprzestawałist-
nieć-pozbawionybyłwszelkichprawmajątkowych,mógłbyćbezkarniezabity.
Zczasemkaraproskrypcjitraciłanaznaczeniu,azamiastniejczęściejstosowano
niecołagodniejszesankcje:banicjęlubinfamię,powodująceograniczeniawsfe-
rzezdolnościdoczynnościprawnych,aleniepozbawiającymizupełniepodmio-
towościprawnej.
Karąodpowiadającądawnymsankcjomwprawienowożytnymbyłaśmierć
cywilna.NaziemiachpolskichmogłabyćorzekanawXIXw.wedługKodeksu
Napoleonajakokaradodatkowazanajcięższeprzestępstwa.Zniesionojądopiero
wKrólestwiePolskimw1825r.
