Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
15
3.2.5.Religia
Wśredniowieczu,wjednorodnymwyznaniowopaństwie,ograniczeniami
zdolnościprawnejdotknięcibylijedynieodstępcyodwiarychrześcijańskiej(he-
retycy),którzywzasadziepozbawienibyliochronyprawa(ichmajątekpodlegał
konfiskacie).WPolsceprzedreformacjąograniczenia-główniewsferzepraw
politycznych-dotyczyłyzamieszkującejwschodnierubieżeludnościtatarskiej,
wyznającejislam.
OkresreformacjiikontrreformacjinieprzyniósłwRzeczypospolitej,wod-
różnieniuodinnychkrajóweuropejskich,masowychprześladowańwyznawców
chrześcijańskichwyznańreformowanych.ZygmuntIIIWazaprowadziłwyraź-
nieprokatolickąpolitykęwzakresiepiastowaniaurzędówpublicznych,jednak
zakazpełnieniaichprzezprotestantówzostałwprowadzonydopierowustawo-
dawstwieXVIIIw.ObostrzeniatezłagodziłSejmCzteroletni,utrzymującjed-
nakzasadę,żeministremmógłbyćtylkokatolik.Pokójreligijnygwarantował
szlachciewolnośćwyznania,beznegatywnychkonsekwencjiwsferzeprawa
prywatnego.
Jedynądużągrupąwyznaniową,którejstatuswzakresiezdolnościprawnej
różniłsięznaczącoodchrześcijańskiejwiększości,byliŻydzi.WPolsce,odcza-
sówśredniowiecza,mielioniszczególnąpozycjęprawną-zjednejstrony,jako
nsłudzyskarbukrólewskiego”cieszylisiępewnymiprzywilejami:
a)mogliudzielaćoprocentowanychpożyczek(czegoniewolnobyłorobić
ludnościchrześcijańskiej);
b)podlegaliszczególnejochronieprawakarnego(sankcjazazabicieŻyda
byłazaostrzona);
c)korzystalizuprzywilejowanejpozycjiwprawieprocesowym;
zdrugiejzaś-podlegaliznaczącymograniczeniomwsferzeprawpolitycz-
nychimajątkowych:
a)niemielidostępudourzędów;
b)moglizamieszkiwaćtylkowwyznaczonychdzielnicachmiast(gettach);
c)niemoglinabywaćwłasnościnieruchomościziemskich,atakżeudzielać
pożyczekpodzastaworazzabezpieczaćwierzytelnościwekslami;
d)niemoglizawieraćmałżeństwzchrześcijanami;
e)niemoglizatrudniaćchrześcijańskiejsłużby.
WXVIIIw.stworzonoatrakcyjnądlabogatychŻydówmożliwościawan-
suspołecznego,premiującprzejścienakatolicyzm(konwersję)nadaniemszla-
chectwa.
Ograniczeniawzakresiestosunkówwłasnościowychiprawpolitycznych
dlaŻydówzniesionowXIXw.wKrólestwiePolskimwramachreformWielo-
polskiego.
