Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
18
4.2.2.Płeć
Kobietywdawnymprawiewzakresiezdolnościdoczynnościprawnych
byłydyskryminowanezpowodupowszechnegoprzekonaniaonkruchościich
przyrodzenia”ipodatnościnawszelkiepokusy.Choćuschyłkuśredniowiecza
sytuacjaprawnakobietpoprawiałasięiwprawieziemskimodXVw.kobiety
mogłynabywać,zbywaćidziedziczyćnieruchomości(szczególniesilnabyłapo-
zycjawdowy,którapośmiercimężaobejmowaławzarządjegocałymajątek),to
począwszyodXVIw.nastąpiłodwrótodtejtendencjiizdolnośćdoczynności
prawnychkobietulegałastopniowemuograniczeniu.Ichsytuacjaprawnazbli-
żałasiędopozycjiosóbmałoletnichlubchorychpsychicznie-przezcałeżycie
pozostawaćmiałypodopiekąmężczyzny(ojcalubmęża).Praktykasądowasta-
nęłanastanowisku,żemężatkimogąwystępowaćwsądachiurzędachjedynie
wasystencjimęża,akonstytucjaz1581r.potwierdziłatakistanprawny.Dalsze
ograniczeniadotyczącetakżewdówwprowadziłakonstytucjaz1775r.Wdowa
mogłanajejpodstawiewnosićoustanowieniekurateli,natomiastZbiórpraw
sądowychz1778r.przewidywałobowiązkowąkuratelędlawszystkichkobiet
(panien,mężatekiwdów).Regulacjedziewiętnastowiecznepodtrzymywałyogra-
niczeniawzdolnościdoczynnościprawnychkobiet.Mążmiałprawozarządu
majątkiemwłasnymżony,musiałwyrazićzgodęnapodjęcieprzezniąpracy,
sprawowałwładzęrodzicielską,ażonawinnamubyłaposłuszeństwo.
Słabośćpozycjiprawnejkobietprzejawiałasiętakżewbrakuprawpolitycz-
nych.UprawnieniawyborczezostałyprzyznanekobietomdopierowXXw.wor-
dynacjidoSejmuUstawodawczego(1918).
Licznymograniczeniomprawnymtowarzyszyłyjednakpewneprzywileje
związanezpłcią,szczególniewzakresieprawaprocesowego:
a)kobietyniemusiałystawiaćsięosobiściewsądzie,jeżeliustanowiłyza-
stępcę,asamojegoustanowienie,inaczejniżwprzypadkumężczyzn,mogłood-
byćsiępozasądem;
b)korzystałyzwydłużonychokresówdawności(roszczeniemężczyznywy-
gasałozewzględunadawnośćpo3latach,wdowypo6latach,mężatkipo10la-
tach,azakonnicypo20latach);
c)wdowyniemożnabyłopozywaćprzedsądwokresie1rokui6niedziel
odśmiercimęża.
4.2.3.Zdrowie
Wpolskimprawieziemskimdo1523r.(Formułaprocessus)zarównoułom-
nośćpsychiczna,jakifizycznapowodowałyograniczenielubcałkowitybrak
zdolnościdoczynnościprawnych.Po1523r.czynnikiem,codozasady,wpły-
wającymnazakreszdolnościdoczynnościprawnychbyłojużtylkozdrowie
psychiczne.
