O panach i paniach

Marek Łaziński

Uzyskaj dostęp

Zakup książkę

ISBN/ISSN:

978-83-01-14806-5

DOI:

Wydawnictwo:

Wydawnictwo Naukowe PWN

Rok wydania:

2006

Liczba stron:

362

XML:ISBN/ISSN:

ONIX MARC21

Bibliografia:

Łaziński, Marek. O panach i paniach. Red. . Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2006, 362 s. ISBN 978-83-01-14806-5

Bibliografia refWorks:

RT Book, Whole

SR Electronic(1)

A1 Łaziński, M.

T1 O panach i paniach

PB Wydawnictwo Naukowe PWN

PP Warszawa

YR 2006

SN 978-83-01-14806-5

Bibliografia BibTex:

@Book{ 248, author = "Łaziński, Marek", editor = "", title = "O panach i paniach", publisher = "Wydawnictwo Naukowe PWN", year = "2006", address = "Warszawa", isbn = "978-83-01-14806-5" }

Bibliografia endNote:

TY - BOOK

AU - Łaziński, Marek

ED -

TI - O panach i paniach

PB - Wydawnictwo Naukowe PWN

CY - Warszawa

PY - 2006

SN - 978-83-01-14806-5

ER -

Netografia (standard APA):

Łaziński, Marek. O panach i paniach [baza danych online] Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2006 [dostęp: 03 05 2024]. Dostęp w Ibuk Libra: https://libra.ibuk.pl/reader/o-panach-i-paniach-marek-lazinski-248.

język polski

Czy you znaczy ty?
Dlaczego do księdza nie mówimy proszę pana?
Czy rodzaj męski musi być uniwersalny?
Czy socjolożka brzmi niepoważnie?
Czy kobiety mówią inaczej niż mężczyźni?

Autor w ciekawy i nowat...

Więcej

ISBN/ISSN:

978-83-01-14806-5

DOI:

Wydawnictwo:

Wydawnictwo Naukowe PWN

Rok wydania:

2006

Liczba stron:

362

XML:ISBN/ISSN:

ONIX MARC21

Wstęp10
I. System adresatywny polszczyzny14
1. Tytuły na co dzień15
1.1. Status jednostek homonimicznych pan i pani. Terminy i definicje16
1.2. Gramatyka grzeczności i honoryfikatywność18
1.3. Semantyka władzy19
1.4. Grzeczność pozytywna i negatywna23
2. Panowie bracia i towarzysze. Dzieje polskiego systemu adresatywnego24
2.1. Czy pani pochodzi od pana?24
2.2. Od Waści do Waszej Miłości Miłościwego Pana25
2.3. Zaimki pan i pani29
2.4. Ty, wy, pan i próżność ludzka33
2.5. Największy tytuł wśród swobodnych, czyli tytułomania szlachecka37
2.5.1. Tytułomania i zaimki40
2.6. Pan + 2. os., czyli Kup pan cegłę41
2.7. Obywatele i towarzysze42
2.8. Grzeczność gwarowa i biurokratyczna: wy i oni44
2.9. Tytuły i zaimki zbiorowe: państwo, panowie i dziewczyny46
2.10. Polski pan w zwierciadle języków sąsiednich48
3. Systemy adresatywne w innych językach52
3.1. Formy trzecioosobowe w Europie54
3.2. Czy you znaczy ty? Przekład form adresatywnych58
4. Gramatyczne i pragmatyczne reguły adresatywne wpolszczyźnie62
4.1. Klasyfikacja Eugeniusza Tomiczka64
4.2. Czy ksiądz Piotr był księdzem, czyli granice tytulatury standardowej65
4.3. Panie kolego, czyli granice tytulatury kolegialnej68
4.4. Tytulatura profesjonalna i funkcyjna71
4.5. Hierarchiczna klasyfikacja tytułów71
4.6. Zasięg tytułu. Uzupełnienie klasyfikacji pragmatycznej76
4.6.1. Zmiany w tytulaturze profesjonalnej na przykładzie środowiska akademickiego77
4.7. Generał i prezydent, czyli doktor Jekyll i mister Hyde. Konkurencja tytułów79
4.8. Znaczenie dosłowne tytułu. Kto to jest mecenas?80
5. Pomijanie i zastępowanie tytułów85
5.1. Pan papież i pan ksiądz85
5.2. Pan / pani + nazwisko w polemice politycznej i artystycznej89
5.3. Schemat pozbawienia i deprecjacji tytułu92
5.4. Z powrotem od ty do pan93
6. Kiedy tytułu brak96
6.1. Czy potrzebny nam zwrot uniwersalny?97
6.2. Nazwisko w kulturze Wschodu i Zachodu102
6.3. Pan / pani + pełne imię jako szansa na formę uniwersalną105
6.4. Czy zwrot pani + imię jest znakiem językowej dyskryminacji kobiet?109
7. Ty zamiast pana / pani112
7.1. Ty i pan / pani w rozmowie prywatnej112
7.2. Ty w sferze publicznej114
7.2.1. Teleturniej jako laboratorium form adresatywnych115
7.3. Jak się zwracać do nieokreślonego adresata?118
7.3.1. Tyw reklamie121
7.3.2. Ty administracyjne. Dlaczego nie lubimy bezokolicznika?126
8. Identyfikacja rzeczowników tytularnych133
8.1. Analiza korpusu134
8.2. Kwerendy ankietowe tytułów zawodowych135
8.3. Lista polskich rzeczowników tytularnych136
9. Charakterystyka polskiego systemu adresatywnego. Podsumowanie138
9.1. Językoznawcy o tytułomanii138
9.2. IKEA jako forpoczta postępu, czyli równość po szwedzku140
9.3. Perspektywy zmian w polskim systemie adresatywnym142
II. Asymetria rodzajowo-płciowa144
10. Co to jest rodzaj?145
10.1. Rodzaj a wzór odmiany147
10.2. Systemy przypisywania rodzaju148
10.3. Przypisanie rodzaju w polszczyźnie (na tle słowiańskim)151
10.4. Wartości kategorii rodzaju. Controller gender i target gender157
10.5. Rodzaje i podrodzaje160
10.6. Skąd się wziął rodzaj w gramatyce?168
10.7. Geneza podrodzajów polskich i słowiańskich171
10.8. Zróżnicowanie rodzajów męskich w polszczyźnie174
10.8.1. Forma mianownika lm. Kariera końcówki -owie176
10.8.2. Uzgodnienie formy czasownikowej w czasie przeszłym178
10.8.3. Możliwe przyczyny wykształcenia rodzaju męskoosobowego w polszczyźnie180
10.9. Rozszerzanie zakresu synkretyzmu biernika i dopełniacza181
10.9.1. Wyznaczoność jako nowa podstawa synkretyzmu184
11. Czy rodzaj to płeć?187
11.1. Psychologia rodzaju i lingwistyka płci. Wymienne użycie nazw rodzaj i płeć187
11.2. Końcówki rodzajowe jako znak płci w antropomorfizacji stylistycznej189
11.3. Hermafrodytyzm gramatyczny. Czy 1. i 2. os. lp. czasownika w czasie przeszłym ma rodzaj nijaki?190
11.4. Ile jest płci? Kategorie pośrednie między rodzajem a płcią według Daniela Weissa192
12. Asymetria rodzajowo-płciowa a seksizm196
12.1. Jak mierzyć seksizm? O przyczynach i skutkach201
12.2. Użycie uniwersalne rodzaju i liczby a logika i prawo205
12.3. Czy rodzaj męski musi być uniwersalny?207
12.4. Reforma rodzajowa polszczyzny211
12.5. Gramatyczny rachunek sumienia212
13. Asymetrie rodzajowo-płciowe w systemie językowym216
13.1 Zaimki męskie216
13.2. Kto to jest człowiek? Znaczenie i odniesienie218
13.3. Kto się z kim żeni? Perspektywa męska i żeńska w słowniku219
13.4. Kobiety i Murzyni. Negatywne konotacje nazw identyfikujących223
13.5. Pani minister tańczy, czyli konstrukcje z zaburzoną zgodą rodzajową228
13.6. Zaburzona zgoda rodzajowa w innych językach. Hierarchia zgody Greville?a Corbetta232
13.7. Konflikt rodzaju. Składnia zgody przy podmiocie złożonym234
13.8. Wino, kobieta i śpiew, czyli podmiot złożony osobowo-rzeczowy. Czy gramatyka ma luki?236
13.9. Maskulina tantum i stopnie asymetrii rodzajowo-płciowej rzeczowników242
13.10. Rodzaj form adresatywnych245
14. Nazwy żeńskie w słowotwórstwie247
14.1. Relacje słowotwórcze między maskulinum osobowym a feminativum247
14.2. Szpieginie i docentki. Historia nazw żeńskich w polszczyźnie248
14.2.1. Feminativa a nazwiska żeńskie251
14.3. Przyczyny blokady derywacji żeńskiej253
14.3.1. Przyczyny zewnątrzjęzykowe, czyli socjologia rodzaju253
14.3.2. Ograniczenia fonotaktyczne i estetyczne. Czy socjolożka brzmi niepoważnie?255
14.3.3. Co / kto to jest szermierka, czyli strach przed homonimią260
14.4. Ograniczenia referencjalne feminatiwów w użyciu i w słowniku261
14.4.1. Odniesienie predykatywne superlatywne. Czy najlepsza lekarka może być gorsza od lekarza?266
14.4.2. Nauczyciel akademicki w ciąży, czyli słownikowy potencjał referencjalny nazw męskich i żeń skich267
14.4.3. Typy rzeczowników męskoosobowych ze względu na użycie uniwersalne w różnych statusach denotacyjnych272
14.5. Blokada derywacji rzeczowników tytularnych. Pani mecenas i adwokatka274
14.6. Szefowa wyszła z kuchni, czyli stare i nowe nazwy żeńskie277
14.6.1. Nowe nazwy żeńskie w słownikach280
15. Nazwy męskie, derywaty żeńskie i stereotypizacja płci. Eksperyment282
15.1. Cel i przebieg eksperymentu. Dobór zmiennych, forma pytań i kształt ankiety282
15.2. Wyniki eksperymentu i wnioski292
16. Obraz płci w tekstach307
16.1. Skrzydlate słowa i frazeologia307
16.2. Kobiety i mężczyźni jako temat tekstów310
16.3. Frekwencja form rodzajowych w tekstach. Współczynnik dystansu między rodzajem a płcią312
17.1. Słowa kluczowe płci316
17. Czy kobiety mówią inaczej niż mężczyźni?318
17.2. Czas przyszły złożony, czyli gramatyka płci318
Zakończenie323
Korpus Języka Polskiego PWN. Podstawy źródłowe analizy326
Bibliografia329
Wykaz skrótów341
Indeks terminów342
Indeks zaimków, rzeczowników tytularnych oraz męskich i żeńskich nazw osobowych347
Summary354

Wśródszlachtyformy2.os.lm.byłyrzadkie,towarzyszyłyimcze

stotytułymniejrozwinie

"teigodnościoweniz

˙formomlp.Łoś(1916)

iStone(1985)ilustruja

"te

"teze

"przykładamizPamie

˛tnikówPaska,wktó-

rychkrólzwracasie

"nawydoszlachcica,asamPasek–oficerdo

wachmistrza:

(26)Dajcie,panietamtenpapier,cogomacieprzysobie(cyt.zaŁoś

1916,6).

Zwrotzeskładnia

"2.os.lm.charakteryzowałwie

"cwyraźnierelacje

nadrze

"dno-podrze

"dna

",choćoczywiściebyłtez

˙uz

˙ywanywrelacjiodwrot-

nej,wstosunkudoksia

˙a

"tczyarystokracji.Byćmoz

˙eprzezte

"alternatywna

konotacje

"niestałosie

"wywPolsceforma

"uniwersalna

",inaczejniz

wCzechach

Wje

"zykuchłopówwybyłoforma

"wyróz

˙niaja

"ca

"rozmówce

"iszczegól-

niegohonoruja

"ca

".Niemoz

˙natejformyporównaćzdzisiejszymizaimkami

pan/pani,uz

˙ywanymistandardowowobecosóbnieznajomych.Wtakiej

funkcjiuz

˙ywanowdialektachpolskichformy2.os.lp.(ty)(Grybosiowa

1998,59).

Wyniebyłonatomiastnigdyszlacheckimzwrotemstandardowym

irównorze

"dnym.Składniatajestwstaropolskichiśredniopolskichtekstach

pisanychrzadka.Niepojawiasie

"wodniesieniudopojedynczegoadresata

anirazuwDworzaniniepolskimŁukaszaGórnickiego.Tylkoraztrafiasie

wPamia

˛tkachSoplicy(Bartnicka1989,281),tylko2razywPanu

Tadeuszu

Zapisytyiwysa

"wtymrozdziale(podobniejakuŁosia,1916)

symbolamiwszystkichwypowiedzizawieraja

"cychuzgodnienieskładniowe

czasownikaw2.os.,towarzysza

"cejakiejśformiewołaczowej.Wrozumie-

niudosłownymzaimekwynigdyniebyłwpolszczyźnietypowy,poniewaz

wuz

˙yciuzintegrowanymskładniowoznikazpowierzchnizdania,awwoła-

czubyłdośćobcesowylubniegrzeczny,podobniejakdziśty.

Wje

"zykuczeskimvyjakoformauniwersalnajestpowszechnedopieroodXVIIw.Do

XIVw.panowałoty(takjakwpolszczyźnie),potemrozpowszechniłysie

"zintegrowane

składniowotytułyTvámilostiVašnost,awXVIw.nawetpan/pani(Betsch2000).

Tadeuszzwracasie

"doSe

"dziego:,,Wszakpamie

"tacie,z

˙eśmyHrabiegowyzwali,,,

aGerwazydogenerałaDa

"browskiego:,,MójjaśnieWielmoz

˙nyJenerale!Wybaczmi.

Porzućcieteroz

˙ny!,,Wobuwypadkachformy(równobrzmia

"cezpluralnymi)sa

"wyja

"tkiem

wśródsingularnych,wobutez

˙przedstawionostosunektakijaksynawobecojca,awtakich

relacjachrodzinnychuluduiwśróddrobnejszlachtywybyłorzeczywiściestosowane.

Brak wyników

O panach i paniach

Treść książki

Znajdź bibliotekę blisko siebie, i uzyskaj dostęp do ebooka w systemie IBUK Libra