Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
J.Kośmider,B.Mazur-Chrzanowska,B.Wyszyński,Odory,Warszawa2002
ISBN83-01-13744-4,©byWNPWN2002
2Stanbadańkorelacji
międzyzapachemistrukturą
związkówchemicznych
Zależnośćzapachuzwiązkówchemicznychodbudowyichcząsteczeknie
zostaładotychczaswyjaśniona.Mimostarańlicznychośrodkównaukowych,
Stanbadańkorelacjimiędzyzapachemistrukturązwiązków
stosującychnajbardziejnowoczesnetechnikibadawcze,wciążpopularnesą
chemicznych
hipotezysformułowanekilkadziesiątlattemu,nazywanewspecjalistycznym
piśmiennictwieteoriąstereochemicznąAmoore3aiteoriąwibracyjnąDysona
iWrighta[2–5,21,22].
HipotezaAmoore’azostałasformułowanawpołowieXXwieku.Jejtwórca
założył,żecząsteczkisubstancjiookreślonymzapachumająspecyficznąbudowę
przestrzenną,odpowiadającąkształtomgniazdrecepcyjnychnapowierzchnirecep-
torówbiałkowychwbłoniekomórekwęchowych(mechanizmnkluczaizamka”).
Zatemcząsteczkiopodobnychzapachachpowinnymiećpodobnekształty.Sub-
stancja,któranpasuje”tylkodojednegogniazda,tosubstancjaozapachu
podstawowym.Pozostałewrażeniawęchowesąkombinacjamizapachówpod-
stawowych.
Analizująckształtycząsteczekopodobnymzapachu,Amoorewyodrębniłsiedem
zapachów,któreuznałzapodstawowe:eterowy,kamforowy,piżmowy,kwiatowy,
miętowy,ostry,gnilny.Zaproponowałkształtygniazd,doktórychpasującząsteczki
charakteryzującesiętymizapachami.
ZgodniezhipoteząAmoore3aoddziaływanieodorantównareceptorykomórek
węchowychprzypominawzajemneoddziaływaniabioligandówzmakrocząsteczkami
biopolimerówpodczasmetabolizmuwewnątrzkomórkowego.Wobuwypadkach
oreakcjibiologicznejdecydujekomplementarnośćstrukturprzestrzennychnośnika
sygnałuibioreceptora.Nietrwałekompleksyefektor–receptor,któresiętworzą,są
stabilizowaneprzezoddziaływanianiewalencyjne.Niekiedynawetbardzomałe
zmianywchemicznejbudowiezwiązkówpowodujądrastycznezmianyzapachu.
Możnatozilustrowaćprzykłademdwóchlaktonówopodobnejbudowie:†-nonalaktonu
i†-undekalaktonu(wzory(1a)i(1b)),któremożnabeztruduodróżnićnapodstawie
zapachu(orzechkokosowyibrzoskwinia)[21,22].
Innymprzykłademsącząsteczkiodpowiedzialnezaaromatwaniliiiimbiru
(wzory(2)–(5)).
