Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
J.Kośmider,B.Mazur-Chrzanowska,B.Wyszyński,Odory,Warszawa2002
ISBN83-01-13744-4,©byWNPWN2002
XIV
Wprowadzenie
Osiągnięciabadańanalizatorawzrokowegoułatwiajązrozumieniezasaddziałania
analizatoradźwięków,wtymmowy,bezktórejnieistniałbyprawdopodobniegatunek
nczłowiekwspółczesny”.
Badaniapracującegownaszymmózguanalizatorawęchowegosąrzadko
podejmowaneistosunkowomałozaawansowane.Wydajesię,żeljakoewolucyjnie
najstarszyljestnajbardziejskomplikowany.Prawdopodobnieanalizujenajwiększą
liczbęrównocześnieprzekazywanychsygnałów,pochodzącychzezróżnicowanych
komóreknabłonkawęchowego.Jestteżwnajwiększymstopniuzwiązanyzośrodkami
emocji,coutrudniajednoznacznąklasyfikacjęwrażeń.
Prowadzoneodstuleciposzukiwaniaogólnejteoriiwęchupolegałypoczątkowo
natworzeniuklasyfikacjizapachówiposzukiwaniupodobieństwamiędzystrukturą
związkówchemicznych,któreznalazłysięwjednejklasie.Intensywnieposzukiwano
dowodówistnieniakilku(kilkunastu?kilkudziesięciu?)podstawowychzapachów,
analogiczniedotrzechpodstawowychbarw.Osiągnięciawspółczesnychgenetyków
wskazują,żesytuacjajestbardziejzłożonalniejestwykluczone,żenabłonek
węchowyzawieraponadtysiącrodzajówwyspecjalizowanychreceptorów!Jakiecechy
strukturyodorantówdecydująomożliwościpobudzeniakażdegozreceptorów?Jak
sątereceptoryrozmieszczone?Jakanalizowanesąpochodząceznichsygnały?Może
jużniedługopoznamyodpowiedzinatepytania.
Nieczekającnazakończeniebadańanalizatorawęchowego,podjętopróby
naśladowaniajegodziałania.Urządzenianazywanenelektronicznyminosami”sąjeszcze
prymitywnewporównaniuzbiologicznymnarządemwęchu,alejużobecnieułatwiają
rozwiązywanieróżnorodnychproblemówzzakresuperfumerii,technologiiaromatów
spożywczych,diagnostykimedycznej,kryminalistykiitp.Niejestwykluczone,że
niedługozestawyczujnikównelektronicznegonosa”będąumieszczanewpunktach
emisjiprzemysłowychgazówodlotowychjakoelementsystemówautomatycznego
sterowaniaprodukcjągwarantującychbrakuciążliwościzapachudlamieszkańców
otoczeniazakładu.Dopókijesttoniemożliwe,problemyochronyzapachowejjakości
powietrzatrzebarozwiązywaćzwykorzystaniemmetodanalizysensorycznej.
Pojęcienanalizasensoryczna”bywauważanezasynonimnanalizyorganoleptycz-
nej”.Niejesttowłaściwe.Terminnanalizasensoryczna”dotyczytylkotychanaliz
organoleptycznych,którespełniająwysokiewymaganiadotyczącepowtarzalności
iodtwarzalnościuzyskiwanychwyników.
Biorącpoduwagępotrzebyinżynieriiśrodowiska,zanajważniejszenależyuznać
technikipomiarowepozwalająceoznaczaćstężeniaodorantów(wpowietrzuigazach
odlotowych)orazokreślaćzależnośćintensywnościzapachuodtychstężeń.
Stężeniaodorantówsąwyrażanewspecyficznychjednostkach,którychdefinicja
jestściślezwiązanazpojęciemnproguwęchowejwyczuwalności”.Prógwyczuwalności
totakiestężenieodoranta(stężenieprogowe),przyktórymzapachwyczuwa50%
reprezentatywnejdlapopulacjigrupyludzi.Liczbowejwartościproguprzypisujesię
rolęjednostkiwykorzystywanejprzywyrażaniustężeńodorantów(stężeniejakoliczba
progówlubliczbajednostekzapachowychwmetrzesześciennym).
